To naprawdę wyjątkowa wystawa, z eksponatami, które nawet 700 (!) lat czekały, by ujrzeć światło dzienne. 4 września w Muzeum historii Kielc odbył się wernisaż ekspozycji pt. „Średniowieczne skarby Kielc. Rękopiśmienne księgi dawnej biblioteki kapituły kieleckiej”, z udziałem bardzo licznie zebranych gości. Wystawę, jakiej jeszcze w Kielcach nie było, przygotowywano… siedem lat.

Muzeum Historii Kielc zorganizowało przedsięwzięcie przy współudziale, opiece naukowej i z inspiracji prof. dr. hab. Krzysztofa Brachy z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego i środowiska kieleckiego Seminarium. – Niektóre z eksponatów 600-700 lat leżały w magazynach. Świadczą o wczesnośredniowiecznej metryce miasta, która sięga 900 lat. W oryginale pokazujemy tylko cztery egzemplarze – tłumaczył prof. Bracha.

Niewielka, ale bardzo ważna ekspozycja obrazuje dzieje zbiorów kieleckiej Biblioteki kapitulnej i Seminarium Duchownego. W salach wystaw czasowych muzeum przez ponad miesiąc można odbywać tę fascynującą podróż w głąb średniowiecza.

W kieleckich zbiorach znajduje się rękopis słynnej pieśni (hymnu) Mistrza Wincentego „Gaude Mater Polonia” (Raduj się Matko Polsko). Rękopis to dzieło zachowane w „Antyfonarzu kieleckim” z 1372 r. – Szczęśliwie dla nas, zbiór nie został rozproszony ani zniszczony – mówił profesor. – W latach 70. ubiegłego wieku został umieszczony w Wyższym Seminarium Duchownym a „Antyfonarz kielecki” pokazywany jest w skarbcu bazyliki – dodaje Bracha.

Wśród dzieł unikatowych wymienić także warto Statuta vel praecepta scholarum – fragment dydaktycznego poematu żakowskiego, rękopis kolekcji kazań średniowiecznego kaznodziei Łukasza z Wielkiego Koźmina, czy wreszcie zapis modlitwy Salve Regina po polsku (O dobrothliva o slothka dzyevycze). W kręgu kształtowania się najstarszej tradycji i historii Kościoła w Kielcach mieści się postać Wincentego z Kielc, autora Żywotu Mniejszego (Vita minor) i Żywotu Większego (Vita maior) św. Stanisława.

Podczas wernisażu zaprezentowana została również rekonstrukcja średniowiecznego skryptorium z opactwa benedyktynów w Tyńcu, użyczona przez fundację Chronić Dobro, zajmującą się promocją dziedzictwa opactwa benedyktynów w Tyńcu.

Wystawę z zainteresowaniem zwiedził biskup kielecki Jan Piotrowski i towarzyszący mu kapłani. Ksiądz Biskup często powtarza opinię o zbyt niskiej ocenie i rozpoznawalności Kielc w skali kraju, gdy tymczasem „naprawdę nie mamy się czego wstydzić”. – Możemy się przekonać o tym, oglądając zabytki piśmiennictwa kolegiaty kieleckiej, a szczególnie „Antyfonarz” z 1372 roku (...). Jest to bogate świadectwo kultury pisanej, ale również wyrastającej z niej kultury duchowej, bo zostało ono stworzone dla człowieka i dla jego potrzeb. Gratuluję Muzeum Historii Kielc i naszej katedrze współpracy – dodał biskup. Nazywa Kielce „miastem wciąż nieodkrytym na mapie Polski”.

Leszek Dziedzic, kurator wystawy także zwraca uwagę na pokazany w całości „Antyfonarz”. – Na planszach prezentujemy 24 rękopisy w ujęciu katalogowym i takim, które ukazuje sztukę introligatorską i pisarską średniowiecza. Oprócz tego mamy cztery oryginały, wśród których najważniejszy pozostaje „Antyfonarz Kielecki”. Biblioteka kolegiaty zachowała ponad 40 rękopisów, ale nie wszystko udało się pokazać – wyjaśnia.

Wystawa przypomina trud średniowiecznych pisarzy, kopistów i introligatorów oraz efekt ich pracy, ale przede wszystkim jest świadectwem tradycji kulturalnych Kielc, które przez kilkaset lat były prywatnym miastem biskupów krakowskich i pod ich opieką kształtowały swoją tożsamość.

– Tego rodzaju dorobek bardzo mocno sytuuje nas w Europie, przecież np. Berlin ma podobną metrykę. Tutaj zawsze była Polska, modlono się, śpiewano i pisano po polsku, powstawały wybitne dzieła piśmiennicze. Możemy być dumni z naszej lokalnej przynależności – komentuje senator Krzysztof Słoń.