Wystarczy wyjechać kilkadziesiąt kilometrów za Wrocław, by znaleźć się w - wydawałoby się - nobliwym i nudnym uzdrowiskowym zagłębiu. Jednak dziś Kotlina Kłodzka przeżywa renesans. Do Polanicy, Lądka czy Kudowy nie jeździ się już wyłącznie zażywać kąpieli zdrowotnych czy masaży. A jeśli już, to coraz częściej w najnowocześniejszej wersji, czyli spa & wellness. Na znawców architektury czekają tu stare osady i zabytki Kłodzka. Na pielgrzymów - Bardo, Góra Igliczna, Wambierzyce (zwane Kłodzką Jerozolimą, z monumentalną bazyliką, cudowną figurą Matki Bożej i przepiękną zabytkową ruchomą szopką). Na miłośników osobliwości - kaplica czaszek w Czermnej pod Kudową (miejscowy proboszcz pod koniec XVIII wieku wyłożył ją tysiącami czaszek i piszczeli ofiar zarazy i wojen).
Sporo uroku mają też jednak niespieszne górskie wędrówki i rowerowe wycieczki szlakami wiodącymi przez sławne kurorty - Polanicę, Kudowę i Duszniki - z ich ruchliwymi deptakami, stylowymi sanatoriami i pijalniami leczniczych wód. Kotlina Kłodzka - jak żaden chyba inny rejon Polski - przyciąga rozmaitością tych wód. Nie bez powodu wiele tutejszych miast ma słowo „zdrój” w nazwie i długą leczniczą historię.
Lądek-Zdrój jako uzdrowisko był znany już w XII wieku. Ale do starych uzdrowisk zalicza się też Polanicę i Kudowę. Tutejsze wody i uzdrowiskowa atmosfera przyciągały od wieków. Bywalcem Kudowy, leżacej u podnóża Gór Stołowych, był m.in. sir Winston Churchill.
Feliks Mendelssohn-Bartholdy oczarowany okolicą Dusznik i pod natchnieniem jej piękna stworzył uwerturę do „Snu nocy letniej” (ze słynnym „Marszem weselnym”). I on, i goszczący tu później Fryderyk Chopin dali koncerty charytatywne. Tutaj Chopin się leczył, gdy chorował na gruźlicę. Dla upamiętnienia pobytu artysty co roku w sierpniu odbywa się tu Międzynarodowy Festiwal Chopinowski.
W czasach, gdy bywał tu młody Fryderyk, podstawą kuracji były kąpiele, picie wód mineralnych oraz kuracja serwatką. Tak też czas spędzał i on, przy okazji grając na fortepianie. Wiele też spacerował i wypoczywał w zagrodzie „Miła Cisza”. Rozciągał się z niej piękny widok na Duszniki, Góry Stołowe i fragment Gór Orlickich. Z czasem zagrodę przeobrażono w gospodę, a potem w schronisko. Obecnie schronisko „Pod Muflonem” należy do najsympatyczniejszych w Sudetach.

„Wielbłąd”, „Mamut” i „Słoń”

W przerwie w piciu leczniczych wód trzeba koniecznie wybrać się na wycieczkę w okoliczne góry albo na rajd po kolejnych, pełnych uroku miejscowościach. Jest w czym wybierać i co oglądać. Nie można ominąć prawdziwej perły „worka” kłodzkiego - Gór Stołowych. Urzekają bajkowym krajobrazem. Baszty z piaskowca, urwiska, skalne grzyby, labirynty, szczeliny. Urodę okolicy podnoszą potężne lasy, a także łąki ozdobione pojedynczymi skałkami.
Szczeliniec Wielki, najwyższa tutejsza góra (919 m n.p.m.), leżąca w Parku Narodowym Gór Stołowych, jest jedną z największych atrakcji turystycznych Sudetów. Szczeliniec Wielki razem z Małym wznosi się 150 m nad miejscowością Karłów, tworząc szeroki, płaski masyw z licznymi wąskimi szczelinami i głębokimi wąwozami. Widok od strony Karłowa zapiera dech w piersiach. Podobnie jak krajobraz oglądany z tarasów widokowych na Szczelińcu. Ze względu na piaskowcową powierzchnię szczytu, która jest zwietrzała i popękana, tworzy różnorodne formy skalne przypominające zwierzęta („Wielbłąd”, „Mamut”, „Słoń”). Można zobaczyć tu również głębokie wąwozy i korytarze, m.in. „Piekiełko”.
Na skałach Szczelińca można dostrzec resztki dawnych tablic pamiątkowych, m.in. świadectwo pobytu Goethego. Turystów latem jest tu tak wielu, że miłośnicy górskiego spokoju powinni to miejsce omijać w tym czasie z daleka. Lepiej zwrócić uwagę na niedalekie Góry Bystrzyckie, albo Złote, Bialskie czy Masyw Śnieżnika.
Góry Bystrzyckie to wał górski ciągnący się ok. 50 km wzdłuż granicy z Czechami. Duża jego część tworzy zwartą wierzchowinę, porośniętą ogromnym lasem, gdzie powstała największa osobliwość pasma - torfowiska pod Zieleńcem. Nie ma tu strzelistych turni, wszystko jest łagodne i rozległe, łącznie z Jagodną (977 m n. p. m.), najwyższym wzniesieniem wyrastającym ponad Długopolem-Zdrój.
Góry Bystrzyckie od czeskich Orlickich Gór oddziela malownicza Dzika Orlica. Polskie góry są półdzikie, czeskie to kraina zamków i umocnień, ale także mitów i bajkowych opowieści o czarach. Niegdyś zamieszkiwali ją rycerze i zbójcy, którzy ponoć świetnie znali się na ziołach.

Bieszczady i Beskidy

Góry Złote, leżące po drugiej stronie kotliny, nazwę zawdzięczają występującym tu żyłom złota. W okolicach Złotego Stoku wielką atrakcją jest mieszczące się w starej kopalni Muzeum Górnictwa i Hutnictwa Złota. Południowa część Gór Złotych nie ma wyraźnej i widocznej granicy z Górami Bialskimi. Przyjmuje się, że ich koniec to Kowadło (989 m n.p.m.), jednocześnie najwyższy szczyt pasma. Złote są jednym z najbardziej malowniczych pasm sudeckich, do złudzenia przypominają Beskidy.
Natomiast Góry Bialskie pod względem ukształtowania uchodzą za najdziwniejsze pasmo sudeckie. Składa się na nie grupa gór rozchodzących się w kilku kierunkach bez szczytu-zwornika. Południowa ich część to graniczne pasmo o wyraźnie zaznaczonej linii grzbietowej. Tu znajduje się Postawna (1124 m n.p.m.), najwyższa góra pasma.
Zbocza Gór Bialskich stromo opadają ku dolinom. Stanowią w połączeniu z Masywem Śnieżnika rozległy teren o wysokich walorach turystycznych, narciarskich i przyrodniczych. U stóp Rudawca mieści się rezerwat Puszcza Śnieżnej Białki, część naturalnej, starej puszczy Jaworowej. Ze względu na pierwotną przyrodę i małe zaludnienie są nazywane Sudeckimi Bieszczadami.
Masyw Śnieżnika charakteryzuje się bardzo wysokimi i stromymi zboczami oraz spłaszczonymi szczytami, po których prowadzą szlaki turystyczne. Główną atrakcją, oprócz wyraźnie najwyższego i wyjątkowo mroźnego Śnieżnika (1425 m n. p. m.), jest Jaskinia Niedźwiedzia obok Kletna, zachwycająca stalaktytami, stalagmitami i kaskadami. I szkieletem niedźwiedzia jaskiniowego, którego tu niegdyś znaleziono (stąd nazwa jaskini).
Na stokach Góry Iglicznej w Masywie Śnieżnika znajduje się sanktuarium Matki Bożej. To chyba najpiękniej usytuowane sanktuarium w Sudetach. Ciekawym miejscem jest kamienisty szczyt Trójmorskiego Wierchu, znany z rozległych widoków i z tego, że biorą tam swoje źródła dopływy trzech europejskich mórz - Bałtyckiego, Północnego i Czarnego. Wody spływają stąd do Odry, Łaby i Dunaju.

Poszukiwacze skarbów

W Kłodzku nigdy nie brakowało poszukiwaczy skarbów. Górująca nad miastem twierdza robi wrażenie i działa na wyobraźnię. Tu ma znajdować się Bursztynowa Komnata, tu w czasie wojny ukryto ponoć obrazy z wrocławskiego muzeum, tu wreszcie podziemne korytarze ciągną się nie wiadomo jak daleko...
To, co najbardziej intrygujące, jest schowane pod ziemią - w XVIII wieku w skale wykuto 40 km podziemnych dróg. Zbudowana na Zamkowej Górze forteca i tzw. mała twierdza na Owczej Górze podczas oblężenia zamykały drogę do miasta. 2 tys. żołnierzy mogło stąd nie wychodzić przez pół roku - podziemia mieściły wystarczającą ilość żywności, broni i amunicji. Korytarze transportowe, wentylacyjne, minerskie z otworami strzelniczymi...
W XIX wieku twierdza straciła znaczenie militarne i stała się więzieniem. Z murów twierdzy rozciąga się wspaniały widok na miasto i okolice, przy dobrej widoczności z bastionu widokowego można podziwiać oddalony o 40 km Śnieżnik, Szczeliniec Wielki oraz góry otaczające Kotlinę Kłodzką.
Ale Kłodzko to nie tylko twierdza. Także najstarszy w Polsce gotycki most św. Jana Nepomucena - symbol miasta. Chyba żaden kamienny most w Polsce nie może pochwalić się takim podobieństwem do praskiego mostu Karola. Z mostem Karola łączy go podobna budowa i figury świętych, ufundowane przez zamożnych kłodzczan. I w Pradze, i w Kłodzku stoi św. Jan Nepomucen - broniący od powodzi.
Figura św. Jakuba zdobi kaplicę w gotyckim kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W świątyni uwagę przykuwają dzieła słynnego śląskiego rzeźbiarza Michała Klahra Starszego. Kościół w 1352 r. ufundował Arnoszt z Pardubic, arcybiskup Pragi, który tu właśnie dorastał. W bocznej nawie stoi jego nagrobek, a jedna z kłodzkich legend mówi, że kiedy piaskowiec popękał, ze szczelin zaczął wyciekać olej o cudownych właściwościach.

Śladami Jana Pawła II

Jadąc z Wrocławia do Kłodzka, warto się zatrzymać w miejscowości Bardo, wciśniętej między góry nad Nysą Kłodzką, nad którą w średniowieczu przewieszono kamienny most. Nad miastem góruje niezwykła, surowa bryła barokowej bazyliki. To wyjątkowe i niedoceniane w pełni 900-letnie miasto jest znanym ośrodkiem pielgrzymkowym. Bazylika kryje cudowny posążek Matki Bożej Bardzkiej z XII wieku, wokół którego przez wieki koncentrowało się życie miasta. Główne uroczystości maryjne odbywają się w pierwszą niedzielę lipca, 15 sierpnia i w pierwszą niedzielę września.
Niebieski szlak wspina się z centrum miasteczka ku Górze Bardzkiej, zwanej również Kalwarią. Jest to kolejne miejsce kultu maryjnego w Bardzie. W miejscu, gdzie według przekazów, w 1400 r. mieszkańcy zastali Matkę Bożą siedzącą na kamieniu i płaczącą nad nieszczęściami, jakie miały wkrótce spaść na ziemię śląską podczas nadciągających wojen. Dziś na jego miejscu stoi ołtarz.
W Kotlinie Kłodzkiej i otaczających ją górach naprawdę jest co oglądać. Wiedział o tym ks. Karol Wojtyła. Szlak papieski, wiodący przez najpiękniejsze zakątki okolicy, otwarto w kwietniu 2005 r., upamiętnia wyprawę późniejszego papieża z przyjaciółmi w lipcu 1953 r. Szlak wiedzie od Kudowy przez Góry Stołowe do Wambierzyc, przez Duszniki-Zdrój, Międzylesie na Śnieżnik, Górę Igliczną do Długopola. Warto pójść latem lub jesienią, szczególnie tu piękną, śladami wędrówki Ojca Świętego Jana Pawła II.