Sługa Boży Jan Paweł II w 1997 r. w Gnieźnie powiedział o św. Wojciechu: „Jego męczeńska śmierć, zmieszana z krwią innych polskich męczenników, leży u fundamentów Kościoła i państwa na ziemiach piastowskich. Wojciechowy zasiew krwi przynosi wciąż nowe duchowe owoce. Czerpała z niego cała Polska u zarania swej państwowości i przez następne stulecia. Zjazd Gnieźnieński otworzył dla Polski drogę do jedności z całą rodziną państw Europy. Jest więc św. Wojciech wielkim patronem jednoczącego się wówczas w imię Chrystusa naszego kontynentu. Święty Męczennik tak swoim życiem, jak i swoją śmiercią kładzie podwaliny pod europejską tożsamość i jedność”.
Kult św. Wojciecha szybko rozpowszechnił się w Polsce. Dotarł i do Cieszanowa. Na sejmie walnym w Warszawie 14 maja 1590 r. król Zygmunt III Waza wydał Stanisławowi Cieszanowkiemu, właścicielowi tych ziem, przywilej lokacji miasta. Od jego nazwiska nazwano go Cieszanów. Najstarszy z synów Hieronim ufundował ok. 1613 r. kaplicę, która od imienia żony była pw. św. Zofii. Posługiwał w niej kapłan z Lubaczowa. Pomyślny rozwój miasta zahamowały epidemie chorób zakaźnych, pożary, przemarsze wojsk, np. Bohdana Chmielnickiego w 1648 r., szwedzkich w 1656 r., tatarskich w 1672 r. Kolejny z właścicieli miasta Aleksander Stanisław Bełżecki sprowadził do Cieszanowa w 1674 r. Ojców Dominikanów, których staraniem wybudowano drewniany kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Jacka oraz klasztor. Zakonnicy ci sprawowali opiekę duszpasterską nad mieszkańcami Cieszanowa, Nowego Sioła, Chotylubia, Łówczy, Podemszczyzny. W 1744 r. kościół cieszanowski był wizytowany przez biskupa przemyskiego Wacława Sierakowskiego, który dekretem wydanym 1 lipca 1748 r. (formalna erekcja parafii) podniósł kościół konwentualny do godności kościoła parafialnego i uporządkował stosunki duszpasterskie w parafii cieszanowskiej. 17 czerwca 1788 r. cesarz Józef II skasował zakon dominikański w Cieszanowie, a duszpasterstwo parafialne przeszło w ręce kapłanów diecezjalnych. Od 1786 r. właścicielami Cieszanowa stali się Zamoyscy. Dzięki wsparciu Jana Zamoyskiego pod koniec 1800 r. zakończono budowę nowego kościoła. Był murowany, jednonawowy, w stylu późnego baroku. Dach pokryty był gontami. Kościół ten 13 czerwca 1837 r. konsekrował arcybiskup lwowski Franciszek Pisztek. Patronem świątyni został św. Wojciech Biskup i Męczennik.
Pożar w 1854 r. dotknął boleśnie kościół. Spłonął dach, zniszczone zostały malowidła, obrazy, ołtarze. Odnowy dokonał właściciel dóbr Feliks Rojowski. W kolejnych latach remontowi poddano wszystkie pięć ołtarzy, a w latach 1864-66 dokonano ich renowacji i pozłocenia. Kościół okazał się za ciasny. Dzięki staraniom ks. Aleksandra Zawadzkiego, hojności parafian i Jana Gnoińskiego (podarował materiały budowlane), w 1901 r. rozszerzono kościół o dwie nawy boczne. W roku następnym wzniesiono czworoboczną wieżę z dachem ostrosłupowym, a na niej zamontowano zegar z czterema tarczami. W 1906 r. polichromię w kościele położył artysta lwowski Karol Polityński.
W czasie I wojny, 19 czerwca 1915 r., pociski artylerii rosyjskiej zniszczyły sklepienie nawy głównej i rozbiły świeczniki, żyrandole, ławki, obrazy w ołtarzach, organy, bramę wjazdową. I znów trzeba było kościół remontować, poprawiać malowanie na sklepieniu.
Po II wojnie światowej w świątyni zainstalowano światło elektryczne, nowe witraże wykonane w firmie Żeleńskich w Krakowie, centralne ogrzewanie, otynkowano kościół i wieżę, a w 1956 r. nową polichromię wykonał artysta malarz prof. Stanisław Jakubczak z Krakowa. Pod koniec lat 80. XX wieku usunięto tę polichromię, a na początku lat 90. wnętrze kościoła pomalowano na biało i filary na beżowo.
Od 1994 r. proboszczem parafii jest ks. kan. Stanisław Mizak. Kontynuuje on prace remontowe. W 1996 r. przeprowadził remont nieczynnych organów. Następnie dokonał renowacji ołtarza głównego z obrazem Matki Bożej Cieszanowskiej oraz dwóch ołtarzy bocznych i ambony. Na obchody 1000-lecia śmierci św. Wojciecha został ufundowany kamienny pomnik patrona parafii, wykonany przez artystę Stanisława Lenara z Jarosławia. W kościele zainstalowano ogrzewanie gazowe.
W 2007 r. przygotowano projekt położenia nowej polichromii. W ubiegłym roku przystąpiono do malowania kościoła. Ponieważ świątynia znajduje się w rejestrze zabytków, prace były przeprowadzone pod nadzorem Małgorzaty Olędzkiej z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Przemyślu. Artyści malarze z Lubaczowa - Janusz Szpyt i Stanisław Piotr Makara zdjęli warstwy farb pokrywające dawne malowidła z 1906 r., wykonane przez Karola Polityńskiego ze Lwowa. Pomocne okazały się zachowane zdjęcia. Tam, gdzie nie powiodła się renowacja, za zgodą konserwatora zabytków, Janusz Szpyt domalował nowe obrazy. Na sklepieniu w nawie głównej pojawiły się ewangeliczne sceny: Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie, Nawiedzenia, Narodzenia Pana Jezusa, Chrystusa nauczającego w świątyni, Ukrzyżowania Pana Jezusa i Chrystusa Zmartwychwstałego. Na filarach są ponownie olejne obrazy czterech ewangelistów. Poświęcenia odnowionej polichromii dokonał 4 wrześniu ub.r. biskup pomocniczy diecezji zamojsko-lubaczowskiej Mariusz Leszczyński.
Proboszcz i dziekan cieszanowski ks. kan. Stanisław Mizak myśli już o dalszych pracach nad upiększeniem parafialnego kościoła. Zamierza poprawić elewację zewnętrzną kościoła i uruchomić zegar na wieży, by odmierzał czas nowej historii kościoła i miasta.