Pierwszy klasztor franciszkański w tym mieście, ufundowany przez księcia Bolesława Rogatkę, został wzniesiony w latach 1255-60. Pierwotnie wchodził w skład prowincji czesko-polskiej, a od 1284 r., wraz z innymi domami kustodii wrocławskiej i złotoryjskiej, znalazł się w prowincji saskiej.

W rękach protestantów

Pierwotny, gotycki kościół, powstał w miejscu obecnego pod koniec XIII wieku. Podczas reformacji wielu franciszkanów zsekularyzowało się, a świątynię przejęli protestanci. Już wtedy służyła ona jako miejsce pochówku książąt legnicko-brzeskich. Pod koniec XVII wieku księżna Ludwika von Anhalt (kalwinka), matka ostatniego Piasta, ufundowała w świątyni pierwszą na Dolnym Śląsku barokową kaplicę grobową - Mauzoleum Piastów. Umieszczono ją w ołtarzu głównym. Mauzoleum zostało zachowane podczas rozbiórki dawnego kościoła i uwzględnione - jako jedna z kaplic bocznych prawej nawy - podczas budowy nowej, barokowej świątyni.

Grobowce Piastów

Obecnie mauzoleum ma kształt rotundy, przykrytej kopułą. Prowadzi do niego wejście, zamykane żelazną kratą. Zaprojektowane przez włoskiego architekta Carlo Rossiego, z rzeźbami wybitnego artysty wiedeńskiego Macieja Rauchmüllera, stanowi apoteozę rodu Piastów. W mauzoleum dominują cztery posągi z alabastru, naturalnej wielkości, prowadzące ze sobą żałobną rozmowę (zapisaną po łacinie). Przedstawiają one członków rodziny ostatniego Piasta: matkę i ojca - księżnę Ludwikę i księcia Chrystiana oraz rodzeństwo - Jerzego Wilhelma i Karolinę. W centrum podtrzymywanej potężnymi pilastrami kopuły znajduje się alegoria upadku rodu. Wokół: osiem obrazów w owalnych ramach, przedstawiających wybrane wydarzenia z historii Polski, m.in.: chrzest Mieszka I, koronację Bolesława Chrobrego, wykupienie ciała św. Wojciecha, bitwę pod Legnicą, w której zginął Henryk Pobożny. Pod oknami umieszczono obrazy przedstawiające historię Piastów śląskich, a w niszach - sarkofagi oraz trumny.

Pamiątki po świątyniach

Obecny barokowy kościół i klasztor, w którym mieściło się kolegium, zbudowali jezuici w latach 1714-1729. Kościół powstał na planie prostokąta, z półkoliście zamkniętym prezbiterium (od północy). Gdy zakon jezuitów uległ kasacie, przy kościele ustanowiono katolicką parafię, w której pracowali kapłani diecezjalni. W pierwszej połowie XX w. odprawiano tu nabożeństwa po polsku dla sezonowych robotników, zatrudnianych w pobliskich majątkach ziemskich. Franciszkanie wrócili do Legnicy w 1947 r. Dziś w kościele pw. św. Jana Chrzciciela możemy zobaczyć kaplice boczne, których wystrój pochodzi z barokowych ołtarzy kościołów ojców bernardynów i sióstr benedyktynek w Legnicy, skasowanych przez władze pruskie w 1810 r. Organy sprowadzono na początku XIX wieku ze zlikwidowanego kościoła dominikanów w Głogowie. Ołtarz główny z lat 1880-81, zaprojektowano według wzorów renesansowych. Wyjątek stanowią cztery barokowe rzeźby ewangelistów z pocz. XVIII w. (pochodzące z kościoła św. Maurycego) oraz postacie Piotra i Pawła. Po prawej stronie od głównego ołtarza, w pierwszej kaplicy, leżą fundatorzy kościoła i klasztoru: małżonkowie von Sprintzenstein, których szczątki sprowadzili jezuici z Otynia, koło Nowej Soli.

W dawnym kolegium

Po stronie zachodniej od kościoła znajduje się barokowy budynek dawnego kolegium jezuitów, w którym kształcono młodzież katolicką. Wzniesiono go na planie litery L w latach 1700-1706. Okazały portal drzwiowy, powiązany architektonicznie z balkonem na pierwszym piętrze, zdobią dwa kamienne posągi patronów zakonu jezuitów św. Ignacego Loyoli i św. Franciszka Ksawerego. Ten budynek po 1953 r. pełnił funkcję domu nowicjackiego, a od 1957 r. był siedzibą Niższego Seminarium Duchownego. Oto jak tamte czasy wspominają franciszkanie na oficjalnej stronie szkoły: „Po poznańskim proteście w 1956 r. reżim ówczesnej władzy nieco „zelżał”. Wtedy to franciszkanie z Krakowa wystąpili o pozwolenie założenia szkoły średniej w Legnicy zwanej Niższe Seminarium z programem liceum. Z nazwą „Liceum Ogólnokształcące” nie było szans uzyskać zgody władz. Wprawdzie w 1957 r. udzielono pozwolenie na założenie szkoły (seminarium), ale wnet znów nasiliły się ogromne trudności ze strony władz. Używano nazwy Niższe Seminarium, ale uczniowie nie byli klerykami, a po maturze swobodnie wybierali wyższe uczelnie, a niektórzy - wyższe seminarium. Niższe Seminarium (LO) realizowało program liceum, było wizytowane przez państwowych inspektorów z zawsze pozytywnym wynikiem. Jednak uprawnień szkoły państwowej nie nadano. Toteż nasi uczniowie musieli w klasie maturalnej uczęszczać dodatkowo wieczorami do państwowego liceum i tam zdawać maturę, żeby ich dyplomy były uznawane na wyższych uczelniach. Trzeba dodać, że wszyscy zdawali maturę z bardzo dobrymi wynikami. (...) Wreszcie w 1980 r. seminarium otrzymało uprawnienia szkoły państwowej. (...) Nadal jednak szkoła nie miała żadnych dotacji”.

Szkoła dla wszystkich

Dopiero w 1999 r. Niższe Seminarium w Legnicy zostało przekształcone w Katolickie Liceum Ogólnokształcące. W 2000 r. powstało tu także gimnazjum. Liceum Ogólnokształcące im. św. Franciszka nie jest szkołą wyznaniową, klasztorną czy parafialną - podkreślają ojcowie na stronach szkoły. - Jest dostępna dla wszystkich, także dla młodzieży innych wyznań, która wybiera i akceptuje wartości chrześcijańskie. W życiu szkoły i internatu wielką uwagę kładziemy na tworzenie atmosfery przyjaźni, radości, poszanowania każdego człowieka - podkreślają.

Podczas pisania artykułu korzystałam z przewodnika Tadeusza Gumińskiego i Edwarda Wiśniewskiego „Legnica i okolice”, Legnica-Wrocław 2001 oraz stron: www.franciszkanie.pl, www.klo-legnica.franciszkanie.pl