Reklama

Niedziela Kielecka

Prof. Jan Żaryn w Kielcach

Niedziela kielecka 5/2013, str. 8

[ TEMATY ]

wykład

B. Sztajner/Niedziela

Prof. Jan Żaryn

Prof. Jan Żaryn

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Na zaproszenie Klubu Inteligencji Katolickiej 16 stycznia gościł w Kielcach historyk prof. Jan Żaryn z wykładem pt. „Armia Krajowa i Narodowe Siły Zbrojne w komunistycznych procesach sierpniowych”. Wykładu prof. Żaryna - pracownika IPN, historyka, nauczyciela akademickiego, publicysty, działacza politycznego, specjalisty w zakresie historii PRL, w tym miejscu w niej Kościoła - wysłuchali licznie przybyli kielczanie, członkowie Delegatury IPN w Kielcach, „Solidarności”, studenci, alumni WSD.

Prof. Żaryn przyznał, że badania dotyczące Dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 r. pn. „O wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego”, zwanego potocznie „sierpniówką” - to temat „niezwykle trudny dla historyka”, dotyczący sfery faktograficznej oraz warsztatowo-metodologicznej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Miał ów dekret być, zdaniem prof. Żaryna - „błyskawicznym narzędziem sprawiedliwości”, a zarazem „sygnałem poszukiwania płaszczyzny spotkań komunistów z narodem” w określeniu „wspólnego wroga i sprawiedliwości”. Na podstawie „Dekretu sierpniowego” sądzeni i karani byli hitlerowscy oprawcy - tacy np., jak pierwszy komendant obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu Rudolf Höss. Oczywiście - nie tylko „tacy” zbrodniarze i nie tylko „tacy” winni. Dekret wykorzystywany był perfekcyjnie także przeciwko żołnierzom Armii Krajowej, z których uprawiana w latach 40. i 50. komunistyczna propaganda usiłowała zrobić hitlerowskich kolaborantów. Najbardziej znanym przypadkiem takiego właśnie wykorzystania tego dekretu była sprawa gen. Augusta Emila Fieldorfa - pierwszego szefa Kedywu - Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej AK. W 1952 r. został on na podstawie art. 1 pkt. 1 „Dekretu o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy” skazany na karę śmierci, a następnie (24 lutego 1953 r.) stracony w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Uznano go winnym wydania AK rozkazów likwidowania partyzantów radzieckich. Zarzuty te były całkowicie sfingowane, a cała sprawa gen. Fieldorfa uważana jest obecnie za klasyczny przykład tzw. justitzmord - zbrodni sądowej. Przykładów podobnego wykorzystania „Sierpniówki” odnajdziemy w historii PRL znacznie więcej.

Prof. Żaryn omówił kilka procesów, perfekcyjnie przygotowanych i przeprowadzonych, począwszy od procesu bp. Karola Marii Spletta, przez proces szesnastu - pokazowy proces polityczny przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Toczył się on w dniach 18-21 czerwca1945 r. w Moskwie przed Kolegium Wojskowego Sądu Najwyższego ZSRR. Przed sądem radzieckim stanęli przywódcy państwa i narodu polskiego aresztowani podstępnie przez NKWD w marcu 1945 r. w Pruszkowie pod Warszawą. Proces był jawnym pogwałceniem prawa międzynarodowego, które nie uznaje sądzenia władz państwowych jednego państwa przez organa sądowe innych państw. Prelegent przytoczył także dramatyczną historię trzech żołnierzy BCh z Lubelszczyzny, wcielonych do MO, uwikłanych w „sierpniówkę”. Dramat w majestacie prawa trwał - paradoksalnie - aż do lat. 90. XX wieku.

Zdaniem prof. Jana Żaryna, wszelkie procesy w następstwie „sierpniówki” toczyły się według określonego scenariusza, zawierającego dwie kategorie zbrodni: zarzut bezpośredniej kolaboracji z Niemcami oraz oskarżenie o zabójstwo Żyda. System miał „wyeliminować i pohańbić oskarżonych oraz wzbudzić poczucie, że kolaborowali oni z Niemcami, a także ugruntować przekonanie, że jedynym nosicielem wyzwolenia była Polska Partia Robotnicza” - mówił historyk.

Reklama

Prof. Żaryn powoływał się na lekceważone przez historyków badania warszawskiej historyk Elżbiety Motas, która w l. 80-90 XX wieku jako pracownik Archiwum Państwowego w Warszawie podjęła próbę zbilansowania „sierpniówek”. Z jej kwerendy wynika, że na mocy Dekretu w latach 1944-1956 wydano 20 tys. wyroków skazujących, w których skazano ok. 100 tys. osób (!).

Żaryn zauważył także, że nie można procesów rehabilitacyjnych z 1956 r. traktować w oderwaniu od pełnego kontekstu historycznego, sądowniczego, politycznego, a badacz, który tylko na podstawie rehabilitacji formułuje tezy (publicystyczne, historyczne, społeczne i in.) - „jest cymbałem, a nie historykiem”. Jego zdaniem - „manipulacje «sierpniówką» odbywają się także dzisiaj dla uzyskania politycznych celów”.

Po spotkaniu wywiązała się (krótka) dyskusja. Szkoda, że interesujący, bazujący na rzetelnym dorobku naukowym i solidnym warsztacie metodologicznym wywód nie dotyczył bezpośrednio Kielecczyzny (na co czekaliśmy), ogromnie doświadczonej także w następstwie „sierpniówki”. Prof. Żaryn obiecał, że do Kielc jeszcze przyjedzie, jest więc szansa na uzupełnienie o interesujące kielczan wątki.

2013-01-31 14:35

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

W trosce o małżeństwa i rodziny

Niedziela lubelska 18/2015, str. 6-7

[ TEMATY ]

wykład

FrankWinkler/pixabay.com

Duszpasterskie Wykłady Akademickie, od ponad 70 lat służące stałej formacji kapłanów, tym razem zostały poświęcone tematowi „Duszpasterz w służbie małżeństwa i rodziny”

Pierwszy referat pt. „Troska Kościoła o małżeństwo i rodzinę w świetle lineamenta XIV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów” wygłosił ks. Przemysław Drąg, dyrektor Krajowego Ośrodka Duszpasterstwa Rodzin. Punktem wyjścia było pytanie o sposób, w jaki lineamenta mówią i o małżeństwie, i o rodzinie. Małżeństwo to spotkanie mężczyzny i kobiety, którzy powołani przez Boga z miłości i do miłości, budują komunię osób. Przez Chrystusa spotkanie to podniesione zostało do rangi sakramentu. Małżeństwo ma stawać się miejscem daru z siebie. Młodzi często boją się zaangażować, boją stać się darem; nie wierzą w moc sakramentu. Łaska Boża sprawia, że możliwe jest budowanie wspólnoty. Wzrastająca liczba wolnych związków i konkubinatów oraz dzieci rodzących się poza małżeństwem, fatalne wskaźniki demograficzne, są wyzwaniem dla katechezy przedmałżeńskiej. Polska praktyka przygotowań do małżeństwa to ewenement w skali światowej. Można dyskutować o jakości tych katechez, są one jednak okazją do ewangelizacji. Lineamenta podkreślają, iż zadaniem Kościoła jest „towarzyszenie” małżeństwom. Wielu małżonków pragnie mieć stałego spowiednika, jednak wielu kapłanów obawia się zagadnień życia rodzinnego czy seksualnego.
CZYTAJ DALEJ

Biskupi w USA idą do sądu, by bronić tajemnicy spowiedzi

2025-05-30 11:24

[ TEMATY ]

spowiedź

Stany Zjednoczone

Vatican Media

Nowe prawo w stanie Waszyngton nakazuje księżom zgłaszać przypadki nadużyć seksualnych poznane w konfesjonale. Katoliccy biskupi odpowiadają pozwem, broniąc wolności religijnej i nienaruszalności tajemnicy spowiedzi.

O pozwie biskupów pisze Catholic News Agency (CNA). Jak informuje, 2 maja 2025 roku gubernator stanu Waszyngton Bob Ferguson, podpisał ustawę, która od 27 lipca zobowiązuje duchownych do zgłaszania podejrzeń o wykorzystywanie dzieci – także tych, które poznali wyłącznie podczas sakramentalnej spowiedzi. Za niewywiązanie się z obowiązku grozi kara do roku więzienia i 5 tysięcy dolarów grzywny.
CZYTAJ DALEJ

French Open - Świątek awansowała do 1/8 finału

2025-05-30 17:08

[ TEMATY ]

Iga Świątek

French Open

PAP/CHRISTOPHE PETIT TESSON

Iga Świątek po zwycięstwie w meczu drugiej rundy turnieju French Open

Iga Świątek po zwycięstwie w meczu drugiej rundy turnieju French Open

Rozstawiona z numerem piątym Iga Świątek awansowała w piątek do 1/8 finału wielkoszlemowego French Open. W trzeciej rundzie turnieju w Paryżu polska tenisistka, która walczy o piąty tytuł w tej imprezie, wygrała z Rumunką Jaqueline Cristian 6:2, 7:5.

W pierwszej rundzie Świątek wygrała ze Słowaczką Rebeccą Sramkovą 6:3, 6:3, a w drugiej z Brytyjką Emmą Raducanu 6:1, 6:2. W niedzielę w 1/8 finału zagra albo z reprezentującą Kazachstan Jeleną Rybakiną (nr 12), albo Łotyszką Jeleną Ostapenko (nr 21).
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję