HELENA MANIAKOWSKA: - W najbliższych dniach ukaże się książka „Studia Soborowe. Historia i nauczanie Vaticanum II.” Jest Pan jej redaktorem naukowym. Proszę przybliżyć w kilku zdaniach tamto wydarzenie.

MICHAŁ BIAŁKOWSKI: - Sobór Watykański II był najważniejszym wydarzeniem w historii Kościoła w XX wieku. Zapowiedziany w styczniu 1959 r. został otwarty przez bł. Jana XXIII 11 października 1962 r., a zamknięty przez Pawła VI 8 grudnia 1965 r. Polskę, kraj za żelazną kurtyną, reprezentowała spora grupa biskupów. W sumie w czterech sesjach Soboru uczestniczyło kilkudziesięciu polskich hierarchów. Spośród biskupów polskich największy udział w pracach Soboru oraz komisji soborowych mieli: kard. Stefan Wyszyński, abp Karol Wojtyła, abp Antoni Baraniak SDB oraz abp Bolesław Kominek. Owocem Vaticanum II jest 16 dokumentów: 4 konstytucje, 9 dekretów i 3 deklaracje.

- Jaki cel przyświecał redaktorowi naukowemu oraz autorom przygotowującym tom „Studiów Soborowych”?

- Rok Wiary oraz 50. rocznica otwarcia Soboru Watykańskiego II były okazją do podejmowania wielu inicjatyw w Kościele, w tym również tych o charakterze naukowym. Taką inicjatywą była ubiegłoroczna międzynarodowa konferencja naukowa „Sobór Watykański II - wiosna Kościoła?”. Po sympozjum dyskutowałem, w jaki sposób zagospodarować bogactwo treści, które pozostały. Tak zrodził się pomysł, by wydać publikację „Studia Soborowe. Historia i nauczanie Vaticanum II”. Książka składa się z dwóch części. Pierwsza to historia epoki Soboru, zawiera m.in. omówienie polskiego kontekstu czasów Soboru; przedstawiony został również przebieg obrad oraz obecność na Soborze kard. Stefana Wyszyńskiego, abp. Karola Wojtyły i abp. Antoniego Baraniaka SDB. Część druga to nauczanie Soboru. Artykuły odwołują się do najważniejszych dokumentów Soboru, ale też przenoszą nas w czas współczesny, próbując dokonać pewnego podsumowania i analizy, w jaki sposób dzisiaj w życiu Kościoła możemy wdrażać nauczanie Soboru Watykańskiego II.

- Jakie było kryterium doboru autorów?

- Bardzo zależało mi, by w publikacji znalazły się artykuły, które pokazują różnorodny wymiar Soboru Watykańskiego II. Sięgnąłem zatem do specjalistów najwyższej miary. Dla przykładu w części pierwszej kolejne artykuły napisali: prof. Wojciech Polak, dr Ewa K. Czaczkowska, ks. dr Robert Skrzypczak, ks. dr Jarosław Wąsowicz SDB. W tej części znalazł się również tekst, na który pragnę zwrócić szczególną uwagę - znakomity esej pióra benedyktynki s. Małgorzaty Borkowskiej. Ta niezwykła mniszka, a zarazem jeden z największych badaczy dziejów życia monastycznego i zakonnego przywołuje własne wspomnienia dotyczące reformy zakonów po Soborze. Jest to więc relacja świadka. Drugim, ważnym kryterium doboru było sięgnięcie po naukowców reprezentujących różne ośrodki naukowe w Polsce i za granicą. Dlatego obok tekstu ks. prof. Marka Jagodzińskiego, który omówił perspektywę teologiczno-eklezjalną w Kościele po Soborze, znajduje się referat ks. prof. José Ramona Villara z Pampeluny o tożsamości teologicznej wiernego świeckiego w świetle Soboru Watykańskiego II. Z kolei jezuita o. Grzegorz Dobroczyński zajął się problemem mediów w Kościele oraz Kościołem we współczesnych mediach. Łącznie w tomie znalazły się 22 teksty.

- Jaki był cel opracowania tej książki, co ona wniesie do wiedzy przeciętnego czytelnika?

- Jej celem była prezentacja aktualnego stanu wiedzy, a więc omówienie Soboru w świetle najnowszych badań, sięgnięcie do źródeł, dokumentów oraz zdjęć dotąd nieznanych i niepublikowanych. Kolejnym celem było zwrócenie uwagi na rangę Soboru Watykańskiego II oraz aktualność jego przesłania. Kościół współczesny jest Kościołem Soboru Watykańskiego II. Benedykt XVI - jeszcze jako prefekt Kongregacji Nauki Wiary - zwracał uwagę na fakt, aby w historii Kościoła nie dzielić czasu na przed i posoborowy, bo Kościół jest jeden i jego historia ma charakter ciągły. To, co działo się pół wieku temu - choć uczestnicy tamtych wydarzeń najczęściej już nie żyją - jest wydarzeniem wciąż żywym w pamięci współczesnego Kościoła. Bo fenomen katolicyzmu polega przecież m.in. na ciągłości jego dziejów.

* * *

23 października o godz. 17 w Centrum Dialogu im. bł. Jana Pawła II, pl. bł. ks. Stefana W. Frelichowskiego 1, odbędzie się uroczysta prezentacja i promocja tomu „Studia Soborowe. Historia i nauczanie Vaticanum II” pod redakcją Michała Białkowskiego