Reklama

Niedziela Rzeszowska

Ocalić od zapomnienia

O stratach, które poniósł Kościół w Polsce w czasie II wojny światowej z ks. Zbigniewem Kraską, wikariuszem w parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jaśle rozmawia Natalia Janowiec.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Natalia Janowiec: 1 września minęło 81 lat od wybuchu II wojny światowej. Po raz kolejny upamiętnimy bohaterów tamtych dni. Jak wyglądała sytuacja Kościoła w latach wojny?

Ks. Zbigniew Kraska: II wojna światowa wybuchła zgodnie z zapowiedzią Matki Bożej w Fatimie. Wojna rozpoczęła się 1 września, w pierwszy piątek miesiąca. Hitlerowcy byli świadomi, że Kościół zawsze będzie bastionem polskości i godności narodu. Hans Frank ujął to w słowach: ,,(...) gdyby wszystkie światła dla Polski zgasły, to wtedy zawsze była Święta z Częstochowy i Kościół, katolicyzm bowiem nie jest w tym kraju żadnym wyznaniem, lecz koniecznością życiową”.

Duchowni znaleźli się wśród pierwszych ofiar. Po zakończeniu działań wojennych nazwano ich ,,księżmi niezłomnymi’’.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Po 17 września 1939 r. księża mieli głęboką świadomość, że zostali w kraju ostoją polskości. Kurie biskupie, plebanie i klasztory stały się miejscami, w których tworzyło się również polskie państwo podziemne. Kościół wspierał tę organizację moralnie i finansowo. Kapłani inicjowali tajne nauczanie na poziomie szkoły średniej oraz ukrywali ludność żydowską. Wielokrotnie również świadomie niszczyli księgi metrykalne, by ocalić przed aresztowaniem osoby poszukiwane. Ponadto wielu kapłanów dobrowolnie się zgłaszało do obozów i wyjeżdżało do pracy niewolniczej, by tam w konspiracji objąć opieką duszpasterską polskich więźniów. Warto zaznaczyć, że po zawaleniu się nawy państwowej w Rzeszowie przedstawiciele tymczasowej władzy samorządowej 10 września 1939 r. powołali na przewodniczącego – prezydenta ks. Michała Tokarskiego, proboszcza fary rzeszowskiej. Duchowieństwo włączyło się w działania Rady Głównej Opiekuńczej, która w samym Rzeszowie wydawała 600 obiadów dziennie. Księża: Ludwik Niemczycki, Michał Pilipiec, Mieczysław Bossowski, Józef Czyż, Stanisław Kluz, Franciszek Muras, Michał Sternal, Wawrzyniec Szawan, Jan Puzio, Tadeusz Witkoś oraz o. Serapion Żuk czynnie zaangażowani byli politycznie w działalność polskiego podziemia oraz pełnili funkcje kapelanów Armii Krajowej. Zaś bernardyni opieką duszpasterską objęli więźniów politycznych.

Czy jesteśmy w stanie oszacować, ilu duchownych z Podkarpacia zginęło w czasie wojny?

Już w pierwszych dniach wojny w zdobytych miastach masowo aresztowano lub rozstrzeliwano księży. Decyzja dotycząca eksterminacji duchowieństwa i polskiej inteligencji zapadła w Berlinie. Adolf Hitler, Reinhard Heydrich i Henrich Himmler tłumaczyli nazistom, że dla unicestwienia narodu polskiego jest konieczne usunięcie warstw gorąco oddanych polskości, w tym duchowieństwa. Naziści osadzali polskich księży w obozach już od jesieni 1939 r., głównie w Dachau. Szacuje się, że w tym obozie przebywało do 2500 polskich księży, z tej grupy zamordowano ok. 868, zaś 120 poddano makabrycznym eksperymentom pseudomedycznym. W czasie okupacji zginęło ok. 3 tysięcy polskich księży, szacuje się, że co 5 kapłan w różnych okolicznościach oddał życie za sprawę polską. Największe straty poniosły diecezje zachodniej i północnej Polski bezpośrednio włączone do III Rzeszy, gdzie zginęło ok. 50% duchowieństwa. Na drugim miejscu pod względem strat znajdowały się ziemie wschodnie Rzeczypospolitej. W archidiecezji lwowskiej zginęło 81 kapłanów, zaś w diecezji przemyskiej 40. To są dane niepełne, gdyż pamiętać musimy, że były one gromadzone po wojnie, gdy 51% terytorium przedwojennej Polski znajdowało się od maja 1945 r. pod okupacją sowiecką.

II wojna światowa przyczyniła się do zniszczenia wielu kościołów i obiektów sakralnych.

Polska w czasie II wojny światowej doznała największych zniszczeń ze wszystkich państw europejskich. W wyniku działań wojennych została całkowicie zniszczona Warszawa oraz w różnym stopniu inne miasta i wsie polskie. Spłonęło lub zostało zagrabionych wiele archiwaliów państwowych i kościelnych oraz tysiące dzieł sztuki, których wartość szacuje się na 30 miliardów dolarów. Całkowitemu zniszczeniu uległo 13 świątyń na terenie ówczesnej diecezji przemyskiej. Pamiętać należy, że do tej liczby nie włączono kościołów częściowo wypalonych jak np. w Sokołowie Młp. i w Jaśle. Ponadto 30 proc. terytorium ówczesnej diecezji przemyskiej znalazło się w 1945 r. po stronie ukraińskiej i nie zostało nigdy poddane badaniom przez historyków polskich.

2020-09-09 11:45

Oceń: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

George Weigel: Spojrzeć na świat przez pryzmat myśli i nauczania Jana Pawła II

[ TEMATY ]

wywiad

Jan Paweł II

George Weigel

yourube.com

- Jan Paweł II jest podziwiany jako swego rodzaju wzór dla Kościoła na całym świecie, ale jest dla mnie oczywiste, że Kościół nie zaczął nawet przetrawiać bogactwa jego papieskiego nauczania – mówi George Weigel, słynny biograf papieża Wojtyły. Amerykański uczony zabiera również głos na temat startujących na rzymskim Angelicum „JP2 Studies” – elitarnych Studiów Janopawłowych, których sam będzie jednym z wykładowców.

Marta Broniewska: Czy jako jeden z czołowych światowych znawców życia i nauczania św. Jana Pawła II uważa pan, że jego duchowa i intelektualna spuścizna jest dostatecznie obecna w Kościele i współczesnej debacie publicznej, w którą jest zaangażowany?
CZYTAJ DALEJ

Turcja: kolejna chrześcijańska świątynia stanie się meczetem?

2025-07-15 07:24

[ TEMATY ]

meczet

Adobe Stock

Surp Asdvadzadzin

Surp Asdvadzadzin

Wpisana w 2016 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO dawna katedra ormiańska w Ani, w prowincji Kars, we wschodniej Turcji, przy granicy z Armenią może wkrótce stać się meczetem po zakończeniu prac renowacyjnych w tej zabytkowej budowli. Zapowiedziała to turecka agencja prasowa Anadolu, nazywając chrześcijańską świątynię „meczetem Fethiye” (meczetem Podboju).

Katedra Surp Asdvadzadzin (Świętej Bogurodzicy) jest średniowiecznym klejnotem Ani – dawnej stolicy Armenii. Zbudowana w latach 987-1010 za panowania armeńskiego króla Symbata II i królowej Katramidy, była dziełem wybitnego architekta Trdata. Po zdobyciu miasta przez Turków Seldżuckich w 1064 roku została zamieniona na meczet, jednak od 1199 roku ponownie była kościołem. Świątynia została poważnie uszkodzona podczas trzęsień ziemi w 1319 i 1988 roku.
CZYTAJ DALEJ

Polski rząd oburzony wypowiedziami biskupów Długosza i Meringa - demarche Ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej

2025-07-15 18:42

[ TEMATY ]

MSZ

Ambasador RP

demarche

gov.pl

Ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej wręczył w dniu 15 lipca br. prał. Javierowi Domingo Fernándezowi Gonzálezowi, szefowi Protokołu Dyplomatycznego Stolicy Apostolskiej, demarche, w którym strona polska wyraża oburzenie wypowiedziami biskupów Antoniego Długosza oraz Wiesława Meringa - przekazało Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Na stronie resortu opublikowano pełny tekst demarche, który jest reakcją na wypowiedzi wspomnianych hierarchów, odpowiednio z dnia 11 oraz 13 lipca. Wypowiedzi te - stwierdza polskie MSZ - "godzą w zapisy Konkordatu podpisanego 28 lipca 1993 r. między Stolicą Apostolską a RP". Demarche to oficjalna interwencja dyplomatyczna jednego państwa wobec drugiego.

Publikujemy tekst demarche Ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej:
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję