Wyrazem świątecznej radości w Uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego jest bardziej okazały posiłek. Zgodnie z dawnym zwyczajem w Wielką Sobotę błogosławi się pokarmy na wielkanocny stół, tzw. święcone. Do oddawania czci Bogu, także pośród codzienności, zachęcał św. Paweł: „Czy jecie, czy pijecie, czy cokolwiek innego czynicie, wszystko na chwałę Bożą czyńcie” (1 Kor 10, 31). W święta Wielkiej Nocy akt ten zostaje dodatkowo uzewnętrzniony uroczystym błogosławieństwem przygotowanych pokarmów: chleba i wszelkiego świątecznego pieczywa – na pamiątkę chleba, którym Chrystus nakarmił słuchających Go, wytrwale na pustkowiu i który wziął w swoje ręce, aby przemienić go w swoje Ciało; mięsa, wędlin i wszelkich pokarmów, które będą spożywane na pamiątkę baranka paschalnego i świątecznych potraw, które Jezus spożył z Apostołami podczas Ostatniej Wieczerzy oraz jajek, które są znakiem nowego życia. Regionalnie zawartość wielkanocnych koszyków może się różnić, jednak te trzy elementy zawsze się w nich pojawiają. I to nie ze względu na upodobania kulinarne, lecz z powodu symboliki. Błogosławieństwo pokarmów wielkanocnych jest ściśle powiązane z tajemnicą Uroczystości Wielkiej Nocy. Tak jak wszystkie inne błogosławieństwa w życiu Kościoła, opiera się ono na słowie Bożym i jest sprawowane mocą wiary. Warto pamiętać, że błogosławieństwa odnoszą się przede wszystkim do Boga, którego wielkość i dobroć wysławiają. Ponieważ udzielają Bożych dobrodziejstw, odnoszą się także do ludzi, którymi Bóg rządzi i opiekuje się w swojej opatrzności.

Błogosławieństwo pokarmów wielkanocnych jest powiązane z tajemnicą Uroczystości Wielkiej Nocy

Podziel się cytatem

Przy stole

– Uroczyste błogosławieństwo pokarmów wielkanocnych z ich bogatą symboliką paschalną – powiedział ks. Mańkowski – daje możliwość jeszcze głębszego i radosnego uczestnictwa w naszym ludzkim wymiarze w chwale zmartwychwstania Pana. Tak jak Żydzi spożywali paschę na cześć Boga, na pamiątkę wyzwolenia, tak pokarmy błogosławione w wigilię paschalną są przygotowywane do spożycia przez wiernych w ich domach podczas uroczystego posiłku wielkanocnego przy rodzinnym stole. Proszę zwrócić uwagę – podkreślił ks. Kazimierz – jak wielkie spustoszenie duchowe w życiu wielu rodzin, i to w wymiarze wielopokoleniowym, spowodował brak możliwości wspólnego zasiadania przy stole. Wpływ na to miało wiele czynników, jak chociażby to, że w tak lansowanym jeszcze do niedawna budownictwie wielkopłytowym w okresie komunizmu po prostu nie było warunków, aby rodzina mogła zasiąść przy stole, a o poszerzeniu grona biesiadników z braku miejsca nie było mowy.

Ksiądz Mańkowski określa stół ważnym miejscem zjednoczenia, łączności całej rodziny, wskazując analogię do gromadzenia się wokół stołu eucharystycznego – ołtarza.

– Podczas rodzinnych spotkań chrześcijan, i to nie tylko z okazji świąt, nie powinno dziwić poprzedzone modlitwą prowadzoną przez głowę rodziny zasiadanie przy stole i wspólne spożywanie posiłków. Stół od dawna w różnych częściach świata kojarzony jest z naturalnym środowiskiem do rozmów, pojednania. Dzieje się tak choćby w polityce. W rodzinach ponadto nie do przecenienia jest jego walor integracyjny.

Błogosławienie

Błogosławieństwo pokarmów wielkanocnych odbywa się w odpowiednich, określonych przez Kościół warunkach, a dokonują go naturalni szafarze, którymi są diakoni, kapłani, a także ustanowieni przez biskupa lektorzy lub akolici, będący alumnami seminarium duchownego.

– W realiach Kościoła w Polsce – zdaniem ks. Kazimierza – błogosławienia pokarmów wielkanocnych na ogół dokonuje się w świątyniach. Na wsiach i w mniejszych miastach dawniej było inaczej, gdzie parafię tworzyły miejscowości, z których niektóre posiadały tzw. kościoły filialne. Wierni oczekiwali wówczas na przybycie kapłana w ustalonych miejscach w swoich miejscowościach, np. wokół krzyża, kapliczki, na przykościelnym placu. Obecnie jednak także i tam zdecydowanie częściej odbywa się to we wnętrzach kościołów. Dodam, że kiedyś pokarmy na stół wielkanocny przynoszone były do pobłogosławienia nie w koszyczkach, tylko w koszach. Bardzo ważne jest – podkreślił ks. Mańkowski – aby błogosławieństwo pokarmów zorganizować w taki sposób, by nie przeszkadzać tym, którzy adorują Najświętszy Sakrament przy Bożym Grobie. Warto przy tej i wielu innych okazjach pamiętać – dodał ks. Kazimierz – że błogosławienia pokarmów podczas spotkań rodzinnych może dokonywać osoba świecka. Tej pięknej roli może się podjąć np. ojciec czy senior rodu. Zwyczaj ten był dawniej powszechnie stosowany, a dziś, ubolewam z tego powodu, w rodzinach czyni się to rzadko.

Świętowanie

Ważnym aspektem jest kultura świętowania. Ksiądz Kazimierz zwrócił uwagę, jak destrukcyjny wpływ na odświętny charakter niedzieli wywarł laicki sposób traktowania tego dnia, który – o dziwo – zaczął gwałtownie narastać w okresie przemian ustrojowych, kiedy odurzeni odzyskaniem wolności Polacy, zaczęli zażywać konsumpcyjnych „dobrodziejstw” właśnie kosztem niedzieli.

– Ludzie przestali spotykać się przy stole nawet w ramach wspólnego posiłku, który przecież ma nie tylko fizyczny, ale i religijny charakter – zauważył ks. Mańkowski.

– Eucharystia narodziła się przecież przy stole. W wielu krajach, np. we Włoszech, ten walor spotkania jest wciąż niezwykle ważny, integrujący rodzinę duchowo. Ze smutkiem stwierdzam, że spożywanie posiłku zostało u nas w znacznej mierze sprymityzowane, zamiast jednoczyć, dezintegruje życie wspólnoty rodzinnej. Papież Jan Paweł II w liście apostolskim Dies Domini napisał o właściwym świętowaniu niedzieli, gromadzącym rodziny przy stole eucharystycznym, krzewiącym więzi rodzinne oparte na poszanowaniu Boga. Jeżeli niedzieli zostanie przywrócony w naszych rodzinnych domach jej pierwotny charakter, inne święta będą tym bardziej szczególnie i pięknie przeżywane. Wymaga to sporego wysiłku i świadomości u wierzących, czym są dni święte i czemu mają służyć. Respektowanie ich charakteru powinno wynikać ze zrozumienia. To wielkie, ciągłe zadanie dla nas wszystkich, szczególnie dla rodzin, które w naturalny sposób zaszczepiają nawyki, uwrażliwiają i mogą stanowić doskonałe źródło życia religijnego. Ważne, by nasze życie w sferze przeżywania świąt religijnych oscylowało wokół Eucharystii jako centrum, by nie wypełniała go tylko rekreacja, która jest bardzo potrzebna, jednak jako taka jest duchowo uboga”.

Być może ta krótka rozmowa przyczyni się do odinfantylizowania aktu błogosławieństwa pokarmów wielkanocnych i przyczyni się do zrozumienia, iż będą one spożywane jako posiłek paschalny na cześć zmartwychwstałego Pana.