Wierzę w Boga. Co to znaczy?

Mój wieczorny pacierz... Ojcze nasz, Zdrowaś Maryjo... Czy stać mnie jeszcze na coś więcej? Może na kilka słów dziękczynienia, prośby, uwielbienia... A może, jak za dziecięcych lat, jest jeszcze miejsce i czas na 10 przykazań Bożych, 5 przykazań kościelnych, Credo... Właśnie: Credo, czyli Wierzę w Boga. Przypominanie sobie – punkt po punkcie – podstawowych filarów mojej wiary. Tak, aby na co dzień wiedzieć, czym mam żyć, na czym mam budować swoje życie, czego bronić...

„Wierzę w Boga...” – tak zaczynamy. Co to oznacza? Spróbujmy wspólnie to rozważyć.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Czy zastanawiałeś się kiedyś nad tym, dlaczego to wyznanie wiary rozpoczyna się od „ja”, a nie od „my”? Czy nie wydaje ci się trochę dziwne, że to wyznanie wiary – coś, co jest tak bardzo wspólnotowe (więcej: wspólnototwórcze), co łączy nas wszystkich w tę samą wspólnotę ludzi wierzących – nie rozpoczyna się od słów: „my wierzymy”? W zwyczaju wielu sanktuariów maryjnych, np. w Lourdes, a bliżej nas – w Wąwolnicy, jest, że wierni modlą się, idąc w wieczornej procesji z zapalonymi świecami. Gdy się przyjrzeć takiej procesji z góry, to trudno dojrzeć pojedyncze świece. Ich blask zlewa się w jedno długie promieniste światło; każda świeca gubi się w tym potoku jasności. Podobnie się dzieje, kiedy w wielkie święto podczas uroczystej Mszy św. śpiewamy: „Chwała na wysokości Bogu”. Każdy z nas śpiewa: „Chwalimy Cię, wielbimy Cię, wysławiamy Cię”, i nasz głos gubi się w wielkim tłumie.

Kiedy jednak recytujemy lub śpiewamy Credo, nie chcemy się „zgubić” w wielkim tłumie. Każdy z nas, punkt po punkcie, wyraża dobitnie swoją opinię, za którą jest osobiście odpowiedzialny. Podobnie dzieje się na początku Mszy św., kiedy odmawiamy spowiedź powszechną: „Spowiadam się..., zgrzeszyłem..., moja wina...”. Bo moje grzechy są moimi grzechami, a twoje grzechy są twoimi i każdy z nas jest za nie indywidualnie odpowiedzialny. Tak samo dzieje się z wyznaniem wiary: każdy z nas osobiście i oddzielnie jest odpowiedzialny za to tak doniosłe wyznanie: „Wierzę w Boga”.

Czy rzeczywiście warto się zatrzymywać nad rozważaniem tego punktu Credo, który wydaje się nieistotny, wręcz banalny? Naprawdę warto. Zwłaszcza gdy chcemy prześledzić całe Credo i chcemy to uczynić świadomie, myśląc o tym, co mówimy, a nie tylko bezrefleksyjnie powtarzać to, co mówią inni... Wyznanie wiary powinno być głoszeniem naszego jak najbardziej osobistego przekonania (może dlatego sporo ludzi w czasie wyznania wiary podczas Mszy św. nie otwiera ust?). Mam to czynić z użyciem wszystkich sił mojego rozumu. Również po to, aby być coraz lepiej przygotowanym do obrony tego, co głoszę i w co wierzę. Całkiem rozważnie i odpowiedzialnie mam mówić: „Ja, Jarek Kowalski, wierzę w Boga...”.

Reklama

„Wierzę” – często nam powtarzano, że powinniśmy się chlubić, szczycić naszą wiarą. Odkrywamy jednak, że istnieje w nas coś całkiem odwrotnego, jakaś pokusa wstydzenia się wiary, szczególnie gdy znajdziemy się w środowisku ludzi, którzy nie bardzo popierają nasze poglądy. Czasami to po prostu fałszywa pokora: nie bardzo podoba nam się to, że wiemy w tym temacie o wiele więcej niż oni. Może to też być strach przed często panującą opinią, że jeśli ktoś mocno wierzy, to uchodzi raczej za osobę naiwną i łatwowierną, a nie mądrą i rozważną. Idąc dalej za tą opinią – człowiekiem bardziej wykształconym i mądrzejszym będzie ten, kto wierzy w mniej rzeczy...

Bardzo łatwo jednak odkryć powierzchowność i mylność takiego sposobu myślenia. Nie jest bowiem ważne, w ile rzeczy się wierzy, istotne jest to, czy te rzeczy są prawdziwe, czy nie. Innymi słowy – czy domagamy się wystarczających dowodów, zanim w coś uwierzymy lub nie. Weźmy np. historię o Yeti. Rzeczywiście, bylibyśmy ludźmi naiwnymi, gdybyśmy uwierzyli w jego istnienie tylko dlatego, że jakieś czasopismo szukające sensacji opublikowało artykuł, w którym zawarte jest stwierdzenie, iż Yeti istnieje. Z drugiej strony jednak, kiedy spotykamy się z ludźmi, którzy przybyli z innych krajów i wydaje się, że są rozsądni i roztropni, a oni twierdzą, że widzieli to stworzenie, to byłoby czymś głupim nie wierzyć w jego istnienie.

Nie dajmy jednak łatwo za wygraną, kiedy spotykamy się z ludźmi, którzy np. nie wierzą we wszystko, co jest treścią Credo. Być może po prostu nie odnaleźli wystarczających dowodów wiary katolickiej, które właśnie mamy. Albo nawet jeśli się z nimi spotkali, to nie mieli na tyle odwagi, aby je przyjąć. W tym ostatnim przypadku to oni – a nie my – są ludźmi naiwnymi. Ze wszystkich bowiem absurdalnych rzeczy, w które wierzy dzisiejszy świat, czymś najbardziej absurdalnym, a jednocześnie bardzo wygodnym jest zwyczaj niewierzenia – postawa niewiary. Nie ma nic bardziej wygodnego niż twierdzić: „ja po prostu nie wierzę”.

My wierzymy, ale również ciągle potrzebujemy przypominać sobie źródła naszej wiary oraz rozumowe argumenty za nią przemawiające.

Autor jest dogmatykiem, profesorem KUL, redaktorem naczelnym czasopisma Teologia w Polsce.

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.