Reklama

Tajemnice zabytków diecezji toruńskiej

Feretron różańcowy z kościoła św. Jakuba Apostoła

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jednym z bardziej osobliwych zabytków toruńskich jest obraz feretronowy z kościoła św. Jakuba Apostoła. Występuje na nim Dzieciątko Jezus jako Salvator Mundi wśród tajemnic bolesnych Różańca i adorantów dominikańskich. Ten niewielki (124 x 94cm), przenośny obraz wykonany techniką olejną na płótnie powstał prawdopodobnie w latach 1640-60, w warsztacie Bartłomieja Strobla, jednego z wybitniejszych malarzy doby baroku na Śląsku i Pomorzu, na zamówienie Ojców Dominikanów dla nieistniejącego już kościoła św. Mikołaja w Toruniu.
Treść obrazu nawiązuje do idei związku Kościoła triumfującego, walczącego i cierpiącego. Centralną postacią kompozycji jest Dzieciątko Jezus ubrane w białą sukienkę - symbol Kościoła triumfującego i z różańcem na szyi. W prawej dłoni trzyma berło królewskie, lewą ręką podtrzymuje sztandar rezurekcyjny. Należy ono do typu ikonograficznego przedstawień Salvator Mundi (Zbawca Świata). Nad głową Jezusa unosi się biały gołąb - symbol Ducha Świętego. Otoczoną pięcioma medalionami różańcowymi postać Jezusa adorują wyłaniający się z chmur aniołowie oraz dwie klęczące postacie: św. Dominika i św. Agnieszki z Montepulciano, założycieli męskiej i żeńskiej gałęzi zakonu. Pięć medalionów przedstawia sceny ilustrujące tajemnice bolesne Różańca: Modlitwę w Ogrójcu, Biczowanie, Cierniem Ukoronowanie, Niesienie Krzyża i Ukrzyżowanie. Najważniejszą scenę pasyjną - Ukrzyżowanie - adorują przedstawiciele Kościoła walczącego, w postaci stanu duchownego i świeckiego. Scenę Ukrzyżowania, wkomponowaną w monogram Chrystusa - IHS, umieszczono ponad wyłaniającymi się z ognia czyśćcowego duszami zmarłych. Zlatujący w ich stronę anioł trzyma różaniec - symbol wyzwalającej owe dusze modlitwy Kościoła oraz klepsydrę - symbol skończonego tylko czasowo trwania męki.
Na rewersie feretronu z Dzieciątkiem Jezus znajdowało się przedstawienie Matki Bożej z Dzieciątkiem w typie Matki Bożej Śnieżnej wykonane przez innego autora. Obraz ten został oddzielony ok. 1950 r. i umieszczony w bocznym ołtarzu św. Barbary toruńskiego kościoła św. Jakuba. Omawiany feretron również miał być zamontowany przez pewien czas na zasuwie w tymże ołtarzu. W wyniku ostatnich badań dowiedziono, że obiekt jest prawdopodobnie identyczny z obrazem ołtarza Najsłodszego Imienia Jezus z dawnego kościoła Dominikanów w Toruniu, przeniesionego do kościoła św. Jakuba w 1834 r. W inwentarzu świątyni dominikańskiej z 1785 r. postaci adorantów mylnie interpretowano jako św. Wincentego i św. Różę.
Cechy stylistyczne przedstawienia, jak zostało wspomniane, wskazują na warsztat Bartłomieja Strobla. Ślady ręki samego mistrza wykazuje postać św. Agnieszki oraz częściowo postacie aniołów. Przy monogramie Chrystusa u dołu widzimy fragmenty panoramicznego pejzażu górskiego, natomiast w tle sceny Ukrzyżowania w dolnym polu różańca można zauważyć fragmenty szkicowej panoramy Jerozolimy.
Obraz jest wielobarwny; dołem przeważa czerń, biel, odcienie błękitu i czerwieni, górą żółcień (tło), biel (suknia Jezusa), czerwień cynobrowa (płaszcz i chorągiew Dzieciątka) i fiolet (partia z aniołami). W promieniach nimbu i mandorli (aureoli otaczającej postać), chrystogramie i kilku innych detalach użyto złota. Kompozycja w typowy dla Strobla sposób łączy elementy konserwatywne (wywodzące się z tradycji cechowej użycie złota - reminiscencje średniowiecznego tła) z wczesnobarokowymi (drapowanie szat, dynamizm przedstawienia).
Scena z feretronu, oparta na skomplikowanym programie teologicznym, nawiązuje jednak w dużej mierze do obrazów różańcowych, których głównym tematem jest przekazanie różańca wiernym. Na wielu tego rodzaju przedstawieniach dokonuje się to za pośrednictwem świętych dominikańskich, czasem też - bezpośrednio przez Matkę Bożą. Na ogół w dolnej części kompozycji umieszczano przedstawicieli Kościoła walczącego - dostojników państwowych i duchownych. Zwyczaj ten rozpowszechnił się głównie w czasach Zygmunta III i Władysława IV; nierzadko przy tym ukazywano konkretne postacie historyczne i głowy koronowane.
Tego rodzaju przedstawienia, jak feretron z kościoła św. Jakuba przez całe wieki sugestywnie przybliżały wiernym moc i wartość modlitwy różańcowej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2003-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Watykan: przygotowania do setnej rocznicy urodzin Josepha Ratzingera - Benedykta XVI

2025-09-18 08:47

[ TEMATY ]

Benedykt XVI

przygotowania

kard. Joseph Rarzinger

Grzegorz Gałązka

Uroczysta Msza św. w Watykanie 16 kwietnia 2027 r. będzie jednym z punktów kulminacyjnych obchodów setnej rocznicy urodzin Josepha Ratzingera - papieża Benedykta XVI - poinformowała Fundacja Watykańska Joseph Ratzinger - Benedykt XVI.

Prace nad upamiętnieniem setnej rocznicy urodzin Josepha Ratzingera będzie koordynował Komitet składający się z 34 członków pochodzących ze wszystkich kontynentów. Jednym z nich jest ks. prof. Mariusz Kuciński, dyrektor Centrum Studiów Ratzingera w Bydgoszczy. Komitetem kieruje ks. prof. Roberto Regoli, a w skład sekretariatu wchodzą ks. prof. Pablo Blanco Sarto z Hiszpanii, laureat Nagrody Ratzingera w 2023 r. , a także ks. prof. Alessandro Clemenzia, ks. Hermann Geißler FSO (Austria) oraz prof. Pietro Luca Azzaro, który jest jednocześnie sekretarzem Komitetu.
CZYTAJ DALEJ

Potrzebne wsparcie dla sióstr seniorek - starszych, chorych i cierpiących

2025-09-18 13:55

Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Dębickich

Siostry seniorki potrzebują wsparcia

Siostry seniorki potrzebują wsparcia

Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Dębickich zwraca się z gorącą prośbą o wsparcie dla swoich sióstr starszych, chorych i cierpiących, które całe życie poświęciły służbie innym. Trwa internetowa zbiórka na wsparcie sióstr seniorek. Środki przeznaczone są na zakup specjalistycznego sprzętu rehabilitacyjnego, który poprawi komfort życia i ułatwi codzienną opiekę nad starszymi, chorymi i cierpiącymi siostrami.

Siostry przez dziesiątki lat oddawały swoją młodość, talenty i siły, pracując w parafiach, szkołach, szpitalach i domach opieki. Zawsze z uśmiechem i sercem pełnym oddania niosły pomoc dzieciom, ubogim, chorym i tym, którzy stracili nadzieję. Ich życie jest świadectwem miłości do Jezusa i bliźniego.
CZYTAJ DALEJ

Izrael: Dwie osoby zginęły w ataku terrorystycznym przy granicy z Jordanią

2025-09-18 15:01

[ TEMATY ]

Izrael

Jordania

atak terrorystyczny

Adobe Stock

Ataki na chrześcijan w Afryce przybierają na sile

Ataki na chrześcijan w Afryce przybierają na sile

Dwóch Izraelczyków zostały śmiertelnie postrzelonych w ataku terrorystycznym przy przejściu granicznym z Jordanią - poinformowało w czwartek izraelskie pogotowie ratunkowe. Siły bezpieczeństwa „zneutralizowały” dwóch sprawców, którzy otworzyli ogień - przekazał portal Ynet. Przejście graniczne zamknięto.

Wojsko podało, że prowadzi śledztwo w sprawie ataku; tożsamość i pochodzenie terrorystów jest na razie nieznane - dodał Ynet.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję