O wpisaniu krakowskiego szopkarstwa na Listę zadecydowano w Port Louis na Mauritiusie, gdzie od poniedziałku trwa 13. sesja Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Obecni tam są przedstawiciele ministerstw kultury i spraw zagranicznych, krakowskich szopkarzy, a także Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Podczas sesji ponad 800 delegatów ze 125 krajów debatuje nt. ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Wiosną ub. roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w konsultacji z Muzeum Historycznym Miasta Krakowa i krakowskimi szopkarzami, złożyło w siedzibie UNESCO w Paryżu wniosek o wpisanie szopkarstwa krakowskiego na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. Obejmuje ona obecnie ponad 300 pozycji, m.in. rumbę z Kuby, portugalski śpiew fado czy chińską kaligrafię.

Szopki krakowskie obecnie wykonuje profesjonalnie ok. 40 twórców. Słynna w Krakowie jest rodzina Malików, która od czterech pokoleń trudni się budową szopek. Zrobienie szopki na konkurs jest zajęciem czasochłonnym i wymagającym precyzji. W wyniku wielomiesięcznej pracy powstaje wielopoziomowa budowla.

Tradycja szopek w Krakowie sięga XIX w. Ich wyrobem zajmowali się wówczas murarze z krakowskich przedmieść. W czasie świąt chodzili oni z szopkami po domach. Krakowska szopka różni się od tradycyjnej betlejemskiej stajenki, gdyż mieszkańcy miasta wierzyli, że Jezus narodził się w kolorowym pałacu.

Szopka musi być budowlą wieżową i zawierać szczegóły charakterystyczne dla architektury Krakowa. Najczęściej szopki są budowane na wzór miejscowych kościołów. Szopkarze najchętniej odtwarzają fronton Bazyliki Mariackiej oraz wieże i kopuły katedry na Wawelu.

Często w szopce poprzez figurki przedstawione są historyczne i współczesne wydarzenia społeczne w Krakowie, w kraju i na świecie. Szopkowe figurki często są wprowadzane w ruch za pomocą różnych mechanizmów, a ich dodatkowym efektem jest iluminacja.

Konkurs na najpiękniejszą szopkę krakowską organizowany jest od 1937 roku. Do rywalizacji stanęło wówczas 86 osób. Po przerwie, spowodowanej wojną, konkurs wznowiono w 1945 roku, kiedy na miejscu zburzonego pomnika Adama Mickiewicza znów pojawili się szopkarze. Od tamtej pory konkursy odbywają się nieprzerwanie co roku w każdy pierwszy czwartek grudnia. Ich organizatorem jest Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.