Reklama

Archeologia o chrystianizacji Pomorza Zachodniego

14 listopada 2007 r. Księgarnia Naukowa w Szczecinie rozpoczęła cykl „Spotkań pod arkadami”. Pierwsze z planowanych raz w miesiącu spotkań poświęcone było promocji książki Mariana Rębkowskiego pt. „Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne”.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jej autor, prof. dr hab. Marian Rębkowski, ukończył studia archeologii na Uniwersytecie Warszawskim. Doktoryzował się w 1995 r., przewód habilitacyjny zamknął w 2002 r. Jest profesorem w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego. Kieruje Oddziałem w Szczecinie Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
W swoich zainteresowaniach koncentrował się na archeologii średniowiecza ziem polskich. Zajmował się średniowieczną ceramiką, pielgrzymkami, przemianami następującymi w wyniku lokalizacji miast pomorskich i chrystianizacji. W powyższej tematyce ma spory dorobek badawczy. Składa się na niego blisko dziewięćdziesiąt publikacji naukowych wydanych w kraju i za granicą. W tej liczbie są 4 książki jego autorstwa i 8 książek zbiorowych, które redagował lub był ich współredaktorem. Dla naszego regionu ważne są jego badania dotyczące Kołobrzegu (od 1988 r. jest kierownikiem Zespołu Badawczego w Kołobrzegu). Jest pomysłodawcą i redaktorem serii wydawniczej „Archeologia średniowiecznego Kołobrzegu” (tomy I-IV w 1996-1999 r.).
Zainicjował program badawczy dotyczący przemian kulturowych i chrystianizacji nad dolną Regą. W ramach tego programu prowadzone są wykopaliska w Białobokach k. Trzebiatowa. Ich celem jest zlokalizowanie klasztoru Premonstratensów.
Pisząc omawianą książkę, autor jako zasadniczą podstawę źródłową przyjął w pierwszej kolejności materiały pozyskiwane drogą wykopalisk. To novum, gdyż dotychczasowa historiografia zdominowana była przez prace wykorzystujące źródła pisane. Źródła archeologiczne albo były w nich zupełnie pomijane, albo też pełniły rolę tylko ilustratywną. W pracy prof. M. Rębkowskiego ich analiza zawarta jest w trzech głównych rozdziałach II-IV.
I rozdział to zagadnienia wstępne. Definiuje w nim termin „chrystianizacja”, precyzuje cele i zakres pracy.
Rozdział II dotyczy miejsc kultu chrześcijańskiego, gdzie archeologowie odkrywali relikty najstarszych kościołów. Autor rozpoczyna ich przegląd od najstarszego na Pomorzu miejsca kultu chrześcijańskiego, katedry bp. Reinberna w Kołobrzegu, wskazując na jej domniemaną lokalizację. Następnie omawiane są kościoły poświęcone przez bp. Ottona z Bambergu podczas jego misji chrystianizacyjnej w latach 1124 -1128. Dalej zajmuje się grupą świątyń klasztornych i pozostałymi kościołami powstałymi w latach 1165 do około 1230 r. Analizuje liczebność i rozprzestrzenienie kościołów, kontekst osadniczy miejsc kultu chrześcijańskiego i formy najstarszych kościołów pomorskich.
W rozdziale III badaniom poddano obrządek pogrzebowy. Na wczesnośredniowiecznych cmentarzach autor śledził ślady zachowań zgodnych z chrześcijańskim stosunkiem do śmierci. „Chrystianizacja śmierci” polegała na odejściu od zwyczaju ciałopalenia zmarłych (zaniku grobów kurhanowych) i chowania ich w pozycji orientowanej, twarzą ku wschodowi na cmentarzach przykościelnych oraz w kościołach.
W rozdziale IV przeanalizowano ostatnią kategorię źródeł, jaką są przedmioty i symbole kultu. W pierwszej grupie dotyczy to przedmiotów związanych ze sprawowaniem liturgii, tj. przyborów liturgicznych. Autor zalicza do nich naczynia typu Tating zdobione krzyżem św. Jerzego, misy brązowe z motywami cnót i występków, skrzynki relikwiarzowe.
Druga grupa to przedmioty świeckie, które ze względu na swą symbolikę mogły być związane z kultem. Są to metalowe i bursztynowe krzyżyki, zapinki, zawieszki i pierścionki z wyeksponowanym motywem krzyża.
Końcowy rozdział V syntetycznie opisuje proces recepcji chrześcijaństwa na Pomorzu Zachodnim. Autor dowodzi, że chrystianizacja Pomorza była procesem długotrwałym, trwającym ok. 250 lat i miała trzy fazy. Pierwsza to faza opisywana jako okres infiltracji (powolnego przenikania) przedmisyjnej nowej wiary. Druga to misje św. Ottona, trzecią - powstanie trwałej organizacji kościelnej. Mieszkańcy Pomorza nie tylko zmienili wierzenia, lecz przejęli praktyki i normy kulturowe mające swoje korzenie w rzymskiej starożytności, później przeniesione i ostatecznie ukształtowane na obszarach państwa Karolingów. Chrystianizacja Pomorza była we wczesnym średniowieczu obok urbanizacji i budowy państwowości najważniejszym procesem. Kształt i dalsze dzieje tej części Europy zostały przezeń zdeterminowane w znacznym stopniu.
Autor przytacza bogatą bibliografię wykorzystaną przy pisaniu książki, od dzieł „klasycznych” (Abraham W., Brummer G.F. z XIX w.) po najbardziej aktualne, drukowane w 2006 r. Załączył niemieckie streszczenie oraz konkordancję niemieckich i polskich nazw miejscowości i rzek. Szkoda, że brak jest przydatnego indeksu nazw geograficznych. Pomocne są ryciny w liczbie 76.
Reasumując, trzeba stwierdzić, iż prezentowana tu książka prof. Rębkowskiego jest pierwszą próbą analizy i opisu procesu chrystianizacji Pomorza Zachodniego na podstawie znanych na tym etapie badań źródeł archeologicznych. Próbą cenną i udaną. Kolejne lata pracy archeologów przyniosą nowe odkrycia i rozszerzą ograniczony zestaw źródeł będących teraz do dyspozycji badaczy. Szczególnie dzięki archeologii obiektów sakralnych opis chrystianizacji tej części Pomorza stanie się bardziej pełny i pozbawiony luk.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2007-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nowe Sanktuarium w Archidiecezji Wrocławskiej

2025-09-08 19:08

ks. Łukasz Romańczuk

Ks. Jarosław Olejnik, kusztoszem sanktuarium w Głębowicach

Ks. Jarosław Olejnik, kusztoszem sanktuarium w Głębowicach

Kościół pw. NMP z Góry Karmel w Głębowicach został podniesiony do rangi sanktuarium. Jako dzień ogłoszenia dekretu wybrano Święto Narodzenia Maryi. Podczas Eucharystii dekret abp. Józefa Kupnego, metropolity wrocławskiego przeczytał ks. Jacek Froniewski, kanclerz Kurii Metropolitalnej Wrocławskiej.

Wsłuchując się w słowa dekretu można było usłyszeć: - Historia parafii w Głębowicach nierozłącznie związana jest z osobą barona Jana Adama de Garniera, który ufundował zarówno kościół, jak i klasztor. Ostatecznie podpisanie aktu fundacyjnego przez Garniera i prowincjała karmelitów o. Bernarda od obrazu Maryi nastąpiło 31 lipca 1676 roku. Karmelici, zgodnie z tradycją swego zakonu, szczególnie gorliwie szerzyli wśród miejscowej ludności kult Matki Bożej Pośredniczki Łask Wszelkich. Pomocna im w tym była słynąca łaskami rzeźba przedstawiająca Matkę Bożą z Dzieciątkiem, trzymającą w ręce szkaplerz. Głębowice słynęły z wielkich odpustów, z okazji dorocznego święta patronki kościoła Matki Bożej Szkaplerznej - 16 lipca i patrona św. Eliasza, proroka - 20 lipca. [...]. W następstwie sekularyzacji klasztor został rozwiązany w 1810 roku. Z czasem usunięto figurkę z kościoła. W 2011 roku wizerunek po zawierusze II wojny światowej odnaleziono na stronie internetowej Sióstr Karmelitanek z Niemiec, ze szczegółową adnotacją skąd pochodzi, dlatego postanowiono wykonać kopię cudownej figury Matki Bożej Szkaplerznej, którą uroczyście poświęcono 19 lipca 2020 roku. Od tego czasu kult maryjny na nowo rozwija się dynamicznie w parafii Głębowice. Miejsce to jest ośrodkiem umacniania wiary i wzrastania w łasce dla licznych wiernych. To szczególne miejsce w naszej archidiecezji jest inspiracją dla wiernych pielgrzymujących we wspólnocie Kościoła do Domu Ojca. Każdego 16 dnia miesiąca odbywa się specjalne nabożeństwo ku czci Matki Bożej Szkaplerznej. Odbudowano także zespół poklasztorny ojców karmelitów “Garnierówka”, służący jako centrum rekolekcyjne. Biorąc pod uwagę wszystkie podane wyżej rację na prośbę księdza proboszcza, działając na mocy kanonu 1230 KPK, niniejszym dekretem, w szczególnym Roku Jubileuszowym ustanawiam Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel w Głębowicach.
CZYTAJ DALEJ

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką

Do wersji od lat istniejącej w naszej przestrzeni internetowej niezbędnika katolika, która każdego miesiąca inspiruje do modlitwy miliony katolików, dołączamy wersję papierową. Każdego miesiąca będziemy przygotowywać niewielki i poręczny modlitewnik, który dotrze do Państwa rąk razem z naszym tygodnikiem w ostatnią niedzielę każdego miesiąca.

CZYTAJ DALEJ

Bp Muskus: prawdziwa walka o przyszłość naszych dzieci rozgrywa się w rodzinach, nie na mównicach sejmowych i ambonach

To wy, rodzice, jesteście prezydentami, premierami, ministrami oświaty waszych dzieci. To wy decydujecie o kształcie edukacji, jaka ma być świadczona waszym dzieciom - mówił bp Damian Muskus OFM w Zielonkach pod Krakowem. Duchowny przewodniczył uroczystościom odpustowym w kościele Narodzenia NMP.

Podziel się cytatem - Taka konfrontacja wartości rozgrywa się dzisiaj na wielu obszarach, w tym również w najbardziej wrażliwej sferze wzrastania i kształtowania młodych ludzi, formowania ich sumień, towarzyszenia im w poszukiwaniach własnej tożsamości. Zwolennicy i przeciwnicy ograniczenia lekcji szkolnej katechezy, wprowadzenia nowego przedmiotu pod nazwą edukacja zdrowotna spierają się nie o rzeczy błahe, ale o sprawy najwyższej wagi, bo dotyczące dzieci i młodzieży, ich umiejętności poruszania się po zawiłościach świata, ich dojrzałych postaw i świadomego kierowania się wartościami - wyjaśniał.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję