Czy w polskim malarstwie ludowym istnieje zjawisko zmiany oryginalnej treści religijnej i dodawania nowych elementów, znaczeń i symboli związanych bezpośrednio z pobożnością ludową? To bardzo ciekawe pytanie, a odpowiedzią na nie może być omówienie wizerunku Matki Boskiej Dzikowskiej. Oryginalny obraz Matki Boskiej Dzikowskiej został namalowany w I połowie XVI wieku w typie manieryzmu flamandzkiego. Nie znamy historii w jaki sposób obraz trafił na tereny Rzeczypospolitej ale dzięki wydanej w 1686 książce „Wonność Róże Jerychonskiey” autorstwa ojca Wawrzyńca Święcickiego wiemy, że obraz został podarowany Janowi Tarnowskiemu.
Obraz zawisł na zamku w Dzikowie, siedzibie rodu Tarnowskich. Za sprawą cudów obraz został w 1675 roku uznany za łaskami słynący. Do opieki nad cudownym obrazem sprowadzono ojców Dominikanów. Wkrótce wybudowano nowy kościół i klasztor, które możemy podziwiać do dziś w Tarnobrzegu.
Oryginalny obraz przedstawia św. Rodzinę w bliżej nie określonym wnętrzu, przed stołem na którym trzy ptaki dziobią ziarna zboża i owoce winogrona. Na pozór jest to niecodzienne zestawienie, jednak analiza obrazu wskazuje na to, że artysta użył tych atrybutów aby zawrzeć w obrazie głębokie treści religijne. Stół z ziarnami zboża i owocami winogrona jest zapowiedzią Eucharystii, kolor nakrycia stołu nie jest przypadkowy, nawet gatunki ptaków na obrazie zapowiadają Mękę Pańską. Nie sposób nie pokazując oryginału w krótkim felietonie opisać złożoność zawartych w obrazie symboli. Skoro poprawna interpretacja obrazu wymagała wiedzy z zakresu historii sztuki i teologii, nie powinno nas dziwić, że dla rzesz pielgrzymów nawiedzających dzikowskie sanktuarium była to wiedza nieosiągalna. Stąd też w przypadku ludowych kopii wizerunku Matki Boskiej Dzikowskiej coraz mniej zrozumiałe symboliczne ptaki karmiące się „chlebem i winem” ze stołu Pańskiego zostawały zastępowane św. Janem Chrzcicielem trzymającym baranka. Podobnie oryginalny pejzaż z prawego górnego rogu obrazu został zastąpiony przez symboliczny kościół i klasztor dominikański. Prezentowany obraz jest jedną z piękniejszych cechowych kopii obrazu dzikowskiego z połowy XIX wieku. Obraz powstał najprawdopodobniej w pracowni Chrząstkiewiczów w Żywcu. Namalowany jest w żywieckiej stylistyce, co podkreślają ludowe ubiory św. Rodziny oraz udekorowanie różami i welonami Matki Bożej. Obrazy te wędrowały szlakiem pielgrzymek lub były popularyzowane przez góralskich flisaków spławiających towary Wisłą.
Pomóż w rozwoju naszego portalu