21 września obchodzimy święto św. Mateusza, jednego z dwunastu
Apostołów, autora pierwszej Ewangelii. Imię Mateusz jest odtworzeniem
imienia Matthaios z hebrajskiej formy matthai, pochodzącej od Mattanjahu
albo martanja (por. Ezdr 10, 33; 1 Krn 9, 15) i znaczy "dar Boga"
. W Ewangelii św. Marka Mateusz - celnik nosi też drugie semickie
imię Lewi, syn Alfeusza (Mk 2, 14-17), podobnie w Ewangelii św. Łukasza (
Łk 5, 27 32). Imię Lewi było znane w Starym Testamencie, ponieważ
tak nazywał się syn Jakuba i Lei (Rdz 29, 34; 49, 5).
Mateusz był celnikiem galilejskim pracującym w Kafarnaum.
Do jego obowiązków należało pobieranie cła i podatków za przejazd
i przewóz towarów przez jezioro Genezaret. Jako celnik, był znienawidzony
przez współziomków, ponieważ ściągał pieniądze od swych rodaków na
rzecz okupantów - w ówczesnym czasie - Rzymian. Celnicy znani byli
z tego, że nieuczciwie czerpali korzyści z zajmowanego stanowiska,
Traktowano ich na równi z grzesznikami i poganami, a ten, kto z nimi
przebywał, stawał się nieczysty i musiał poddać się obmyciom rytualnym.
Tymczasem został powołany przez Chrystusa z grona najmniej
szanowanej warstwy ówczesnego społeczeństwa żydowskiego, wprost od
jego "warsztatu pracy" w Kafarnaum. Pewnego razu Pan Jezus, przechodząc
nad jeziorem Genezaret, "zobaczył celnika imieniem Lewi, siedzącego
w komorze celnej. Rzekł do niego: ´Pójdź za Mną!´. On zostawił wszystko,
wstał i poszedł za Nim" (Łk 5, 27-28). Mateusz nawrócony i uszczęśliwiony
przygotował w swoim domu ucztę dla Mistrza i Jego uczniów. Zaprosił
na nią również celników i współpracowników. "Na to szemrali faryzeusze
i uczeni ich w Piśmie i mówili do Jego uczniów: ´Dlaczego jecie i
pijecie z celnikami i grzesznikami?´ Lecz Jezus im odpowiedział:
´Nie potrzebują lekarza zdrowi, ale ci, którzy się źle mają. Nie
przyszedłem wezwać do nawrócenia sprawiedliwych lecz grzeszników´" (
Łk 5, 29-32, por. Mt 9, 9-13).
Według tradycji, po Wniebowstąpieniu Chrystusa Mateusz
pozostał przez jakiś czas w Palestynie. Napisał Ewangelię, która
jako jedyna księga Nowego Testamentu została napisana po aramejsku,
a nie w języku greckim. Napisał ją dla Żydów, aby poznali naukę Chrystusa.
Starał się wykazać, że Jezus Chrystus jest Mesjaszem - Zbawicielem,
na co wskazują proroctwa mesjańskie Starego Testamentu. Czas jej
powstania nie jest pewny. Mogło to mieć miejsce między 50 a 60 r.
Nie wiadomo, kto i kiedy przetłumaczył Ewangelię wg św. Mateusza
na język grecki. Nie zachowały się ślady oryginału.
Istnieje wiele często przeciwstawnych sobie wersji dalszych
losów Ewangelisty - po Zmartwychwstaniu Pana Jezusa i Zesłaniu Ducha
Świętego. Ojcowie Kościoła nie są zgodni co do tego, gdzie znajdowało
się nowe miejsce pracy. Wyliczają Etiopię, Pont, Persję, Syrię, Macedonię.
Jednak najwięcej argumentów przemawia za Etiopią.
Nie wiadomo dokładnie, czy św. Mateusz zmarł śmiercią
naturalną, czy też otrzymał koronę męczeństwa. Według historycznej
tradycji chrześcijańskiej, poniósł śmierć męczeńską w Etiopii. Okoliczności
śmierci nie są znane. Jego relikwie od X w. znajdują się w Salerno
w pobliżu Neapolu, we Włoszech.
Św. Mateusz jest patronem celników, poborców, komorników,
księgowych, urzędników finansowych, bankowców.
Ikonografia najczęściej przedstawia św. Mateusza z księgą
Ewangelii w ręku, w towarzystwie uskrzydlonej postaci ludzkiej -
jest to nawiązanie do wizji proroka Ezechiela i Apokalipsy (Ez 1,
1-14; Ap 4, 6-8). Przedstawia się go także z halabardą, z torbą podróżną,
czasami z mieczem w ręku, ponieważ według podania miał ponieść śmierć
od miecza.
Niech słowa modlitwy z dnia naszego Patrona dodadzą nam
wiary i siły do przemiany życia: "Boże, Ty w niewysłowionym miłosierdziu
wybrałeś celnika Mateusza na apostoła, spraw za jego wstawiennictwem,
abyśmy jak on szli za Chrystusem i wiernie przy Nim trwali" (kolekta)
.
