Trybunał ten działa w oparciu o Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, którą Polska ratyfikowała w 1993 r. Konwencja jest umową międzynarodową, na podstawie której państwa należące do Rady Europy zobowiązały się do poszanowania wymienionych w niej praw i wolności.
Siedziba Europejskiego Trybunału Praw Człowieka mieści się w Strasburgu. Sąd ten rozpatruje skargi obywateli państw, które są członkami Konwencji. Skargę do Trybunału możemy wnieść, jeśli wykorzystaliśmy wszystkie możliwości odwoławcze w kraju - nie dotyczy to skarg na przewlekłość postępowania przed sądami krajowymi. Skargi mogą dotyczyć wyłącznie spraw, które należą do kompetencji władz publicznych, tj. organów władzy, administracji państwowej, samorządowej oraz sądów.
Pamiętajmy jednak, że podstawą skargi mogą być czyny, decyzje i fakty, które miały miejsce po 30 kwietnia 1993 r.
Na wniesienie skargi mamy 6 miesięcy od ostatecznego zakończenia sprawy przed sądem krajowym (nie dotyczy to skarg na przewlekłość posstępowania w Polsce). Skargę możemy wnieść osobiście jako osoba pokrzywdzona lub może to zrobić za nas członek rodziny, opiekun lub kurator. Przed Trybunałem może nas reprezentować pełnomocnik - możemy ubiegać się o bezpłatną pomoc prawną, trzeba tylko złożyć w tej sprawie wniosek. Będziemy musieli wypełnić wówczas odpowiednią deklarację o swoim majątku i potwierdzić dane przez odpowiednie władze krajowe.
Jeśli skarga zostanie dopuszczona, będzie ją rozpatrywała tzw. Izba (w przypadku dużej trudności - Wielka Izba w składzie 17 sędziów). Oczekiwanie na wyrok trwa od kilku do kilkunastu miesięcy. Jeśli nie zadowoli on nas, możemy wnieść o rozpatrzenie sprawy przez Wielką Izbę, która występuje wtedy w charakterze drugiej instancji, i mamy na to 3 miesiące. Pamiętajmy, że na każdym etapie postępowania możemy sprawę załatwić polubownie.
Nad wykonaniem orzeczenia czuwa Komitet Ministrów przy Radzie Europy. Nie może on bezpośrednio ingerować w wykonanie wyroku, może jednak w przypadku zlekceważenia go wykluczyć dane państwo z członkostwa. Skargę należy przesłać pod adresem:

The registrar European court
of human rightsofeurope
F-67075 Strasbourg Cedex.

Sądownictwo administracyjne

Od 1 stycznia 2004 r. obowiązują w nim zasadnicze zmiany.
Przede wszystkim wprowadzono dwie instancje:
* wojewódzkie sądy administracyjne - jako pierwsza instancja;
* Naczelny Sąd Administracyjny - jako druga instancja.
Skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego wnosimy w terminie 30 dni za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Na przekazanie jej sądowi organ ma również 30 dni. Wniesienie skargi nie wstrzymuje jednak wykonania aktu, ale sąd lub dany organ mogą wstrzymać wykonanie decyzji.
Od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Mogą ją wnieść: strona, prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich. Kasacja musi być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, doradcę podatkowego - w sprawach podatkowych lub rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej.
Przewiduje się również postępowanie mediacyjne i uproszczone.
Zmienia się także wysokość wpisów sądowych:
* wpis stały - w zależności od rodzaju i charakteru sprawy - wynosi od 100 do 10 tys. zł;
* stosunkowy - od 4 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, ale nie może przekraczać 100 tys. zł.
Pomoc prawna w sądownictwie administracyjnym uzależniona jest od wartości przedmiotu sporu; minimalna stawka w sprawach do 500 zł wynosi 60 zł; w sprawach do 1500 zł - 180 zł.

Naczelny Sąd Administracyjny
ul. Jasna 6,
00-013 Warszawa