Kościół wspomina dziś św. Pawła Pierwszego Pustelnika. Patronalne święto obchodzą ojcowie i bracia paulini. Paweł z Teb jest dla nich patriarchą a więc szczególnym ojcem i opiekunem. Od tego świętego pochodzi nazwa wspólnoty, Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika. Paulini znani są głównie z posługi na Jasnej Górze, ale to nie jedyny ich klasztor.

Na całym świecie, w 70 placówkach, głównie w sanktuariach maryjnych, posługuje ponad pół tysiąca zakonników. Jak powiedział generał Zakonu, o. Izydor Matuszewski, paulini mimo upływu wieków nadal uważają się za synów Pawła Pustelnika i usiłują być wierni jego duchowości, mimo że ideę życia pustelniczego realizują w zupełnie innych warunkach i podejmując nowe zadania.

- Kapłańska posługa w sakramencie pokuty stanowi, od wieków, jedno z głównych zadań apostolskich zwłaszcza w sanktuariach maryjnych – podkreślił o. Matuszewski. Dodał, że szczególną powinnością paulińskich kapłanów jest też głoszenie Słowa Bożego, które stanowi „podstawowy środek budzenia wiary i jest wezwaniem w imieniu Boga do nawrócenia i prowadzi do sakramentów jako źródeł życia Bożego”. O. Izydor przypomniał, że jednym z priorytetów paulińskiego posługiwania jest też szerzenie kultu Matki Najświętszej, Świętych Aniołów i Męki Pańskiej a stacje Drogi Krzyżowej, zwłaszcza w sanktuariach stanowią ważny punkt pielgrzymek.

Przełożony generalny podkreślił, że paulini „świadomi charakteru i ducha Zakonu nadal łączą modlitwę i kontemplację z gorliwym apostolstwem”. – Umiłowanie Pisma św. i adoracja Eucharystii, czyli paulińskie sam na sam z Bogiem, stanowią fundament pod wszelką działalność duszpasterską – powiedział o. Matuszewski.

Najwięcej palcówek „biali mnisi” mają w Polsce. W Częstochowie, na Jasnej Górze swoją siedzibę ma Kuria Generalna – naczelna władza Zakonu, na czele której stoi generał. W Żarkach Leśniowie znajduje się klasztor nowicjacki Zakonu. Paulini posiadają też własną uczelnię wyższą, Wyższe seminarium Duchowne Paulinów, znajdujące się przy klasztorze na Skałce w Krakowie.

W ostatnich latach obserwuje się rozwój Zakonu i to zarówno w Polsce, jak i poza granicami. Ostatnio paulini objęli w duszpasterską opiekę parafię w Wągrowcu. Wraz z troską o wiernych pieczy zakonników powierzony został także zabytkowy pocysterski kompleks klasztorny w Świdnicy na Dolnym Śląsku. Paulini objęli również nową placówkę w Hiszpanii, to klasztor w Puste, w prowincji Plasencia. Budują dwa kościoły na Ukrainie – Browary i Mariupol oraz w Kamerunie – w Belabo. Oprócz Kamerunu, zakonnicy prowadzą misje także w RPA.

Według najstarszego przekazu, pochodzącego od św. Hieronima z IV wieku, św. Paweł urodził się w Tebach (Egipt) ok. 228 roku w zamożnej rodzinie. Od dzieciństwa wychowywany w duchu chrześcijańskim, mając 20 lat uciekł na pustynię, aby uniknąć prześladowania, które wybuchło za czasów cesarza Decjusza (249-251). Po dwóch latach, gdy chciał powrócić do domu, szwagier pragnący odziedziczyć cały majątek, zagroził mu oskarżeniem. Obawiając się uwięzienia, Paweł ponownie udał się na pustynię, tym razem już na zawsze. Spędził w samotności 90 lat, prowadząc życie wypełnione modlitwą i surowymi pokutami. Jak mówi legenda, każdego dnia kruk przynosił mu pół bochenka chleba, a kiedy Pawła odwiedził Antoni pustelnik, wówczas kruk przyniósł cały bochenek. Św. Paweł zmarł mając 113 lat. Legenda głosi, że gdy jego przyjaciel Antoni martwił się, jak poradzi sobie z wykopaniem grobu, miały przybiec dwa lwy, które to uczyniły.

Kiedy w połowie XIII w. na Węgrzech powstawał nowy zakon, do którego w początkach wstępowali różni pustelnicy, jako patriarchę obrano właśnie św. Pawła Pustelnika. Stąd powstała nazwa Zakonu Braci Św. Pawła I Pustelnika. Św. Paweł stał się wzorem dla ludzi, dla których kontemplacja Boga jest źródłem szczęścia i świadectwem wiary. Św. Paweł znalazł tak wielu naśladowców, że pustynie Afryki i zachodniej Azji nie mogły ich pomieścić. Przyczynił się więc do rozwoju życia eremickiego i pustelniczego w basenie Morza Śródziemnego. Zakonna dewiza "contemplare et contemplata aliis tradere" - kontemplować i przekazywać to innym - jest do dzisiaj aktualna w Zakonie Paulinów.

Relikwie pustelnika odnaleziono w XII wieku i przeniesiono do Konstantynopola. Podczas wojen krzyżowych o odzyskanie Ziemi Świętej zostały zabrane i przewiezione do Wenecji, a następnie do Budapesztu. Spłonęły one doszczętnie w czasie najazdu tureckiego w 1526 r. Na Jasnej Górze niemal na każdym kroku napotykamy herb zakonu, nawiązujący poprzez symbole do scen z życia św. Pawła. Widzimy na nim palmę, która dostarczała św. Pawłowi owoców i liści na szatę, kruka przynoszącego mu chleb oraz dwa lwy, z którymi żył w przyjaźni, a które po śmierci św. Pawła wygrzebały dół na jego grób. Herb Zakonu Paulinów można zobaczyć wchodząc już w pierwszą bramę na Jasnej Górze.

Paulini obchodzą dziś tzw. uroczystości wewnętrzne. O 11.00 zgromadzą się na wspólnotowej Mszy św. podczas której ponowią zakonną konsekrację a do grona swoich dobrodziejów i przyjaciół, a więc do Konfraterni Zakonu przyjmą bp Henryka Tomasika z Radomia. Świętowanie z udziałem wiernych a zwłaszcza dzieci odbędzie się w najbliższą niedzielę, 19 stycznia.