Misje

Kościół w Polsce z powodu trudnej historii naszego kraju nie jest taką potęgą misyjną jak Kościoły w niektórych krajach Europy Zachodniej, które od XIX w. nieprzerwanie wysyłają na misje tysiące osób. Na misjach posługuje 1743 Polaków. Są oni obecni w 99 krajach na wszystkich zamieszkanych kontynentach. Poza tym w krajach byłego Związku Radzieckiego pracuje duszpastersko około tysiąca osób. Polscy misjonarze są bardzo cenieni na świecie.

Działalność misyjna należy do istoty Kościoła, który nie byłby sobą, gdyby nie troszczył się o głoszenie Ewangelii wszystkim narodom - zwraca uwagę papież Franciszek. Idąc za nauczaniem Jana Pawła II w encyklice „Redemptoris Missio”, Kościół w Polsce stara się angażować w działalność, animację i formację misyjną wszystkich swoich członków - zarówno duchownych, jak i świeckich. Katolicy, którzy nie wyjeżdżają na placówki misyjne, mogą współpracować z misjonarzami poprzez modlitwę oraz ofiary duchowe i materialne. Stają w ten sposób u boku misjonarek i misjonarzy i mają udział w ich trudach ewangelizacyjnych.

Najwięcej polskich misjonarek i misjonarzy (688 osób) pracuje w Ameryce Południowej (głównie w Brazylii, Boliwii i Argentynie). Drugim najpopularniejszym celem wyjazdów jest Afryka, w której działa obecnie 673 misjonarzy (od lat najwięcej w Kamerunie, Zambii i Tanzanii). Kolejnych 301 osób wyjechało do krajów azjatyckich (najwięcej do Kazachstanu), a 65 osób do Papui-Nowej Gwinei.

Głównym zadaniem misjonarzy jest praca duszpasterska. Są oni posłani, aby głosić Ewangelię i tworzyć wspólnoty wiary. Jednak z działalnością ewangelizacyjną zwykle łączą oni pomoc charytatywną, edukacyjną i medyczną. Wymaga tego sytuacja w krajach misyjnych - ubóstwo materialne i duchowe, niesprawiedliwość społeczna, brak poszanowania praw człowieka, korupcja i inne palące problemy społeczno-ekonomiczne.

Polscy misjonarze:

- 787 kapłanów i braci zakonnych

- 629 sióstr zakonnych

- 287 księży diecezjalnych

- 40 osób świeckich

Misjonarze stanowią niewielką część polskich duchownych. Zaledwie 3,5 proc. księży oraz 3,8 proc. sióstr zakonnych pracuje na placówkach misyjnych. Niestety, ich liczba z roku na rok maleje. Wspólnoty zakonne starają się przede wszystkim o utrzymanie działających placówek misyjnych, rzadko otwierają nowe. Maleje również grupa misjonarzy świeckich. W ostatnim dziesięcioleciu liczba misjonarek i misjonarzy z Polski zmniejszyła się o 200 osób (powody to śmierć, choroby, konieczność powrotu z misji ze względu na wiek), a od ubiegłego roku - o 47 osób. W Centrum Formacji Misyjnej, które przygotowuje kandydatów na misje, w 2022 r. szkoliło się 9 osób, a w przeszłości bywało ich nawet 20-30.

Na misjach posługują głównie ludzie młodzi i w sile wieku (średnia wieku polskich misjonarzy i misjonarek to 35 lat). Nie brakuje także nestorów, którzy przepracowali 50 i więcej lat, np. nadal aktywnie działa duża grupa osób, które wyjechały z kraju w latach 70. i 80. XX w. W sumie jednak polscy misjonarze są relatywnie młodzi. Poza tym łatwo adaptują się do lokalnych warunków, stanowią wzór pracowitości, odpowiedzialności i inwencji twórczej (jak np. kapucyni w Afryce, którzy otworzyli szkołę muzyczną) i nie boją się sięgać po nowoczesne środki ewangelizacyjne.

Najwięcej misjonarzy (obecnie 787 osób) wysyłają zgromadzenia męskie, wśród których prym wiodą werbiści, franciszkanie, salezjanie i pallotyni. Na drugim miejscu są zgromadzenia żeńskie. Wśród 629 polskich sióstr zakonnych najliczniej reprezentowane są: franciszkanki misjonarki Maryi, służebnice Ducha Świętego i elżbietanki. Na misjach pracuje też 287 księży diecezjalnych fideidonistów (łac. fidei donum - „dar wiary”) i 40 świeckich.

Kto wysyła najwięcej misjonarzy?

zakonnicy

156 - werbiści

69 - franciszkanie konwentualni

60 - salezjanie

54 - pallotyni

53 - franciszkanie

siostry zakonne

50 - franciszkanki misjonarki Maryi

42 - służebnice Ducha Świętego

40 - elżbietanki

33 - siostry misjonarki Miłości

25 - siostry Miłosierdzia

22 - józefitki

21 - służebniczki starowiejskie

19 - salezjanki

księża diecezjalni

52 - diecezja tarnowska

17 - archidiecezja przemyska

13 - diecezja opolska

12 - archidiecezja lubelska

11 - archidiecezja krakowska

10 - diecezja siedlecka

9 - diecezja sandomierska

po 8 - archidiecezje: częstochowska i warszawska

po 7 - archidiecezje: białostocka i gnieźnieńska, oraz diecezje: pelplińska i rzeszowska

misjonarze świeccy

6 - archidiecezja krakowska

po 4 - diecezje bielsko-żywiecka, opolska i warszawsko-praska

po 3 - archidiecezje gdańska i warszawska, diecezja tarnowska

Biskupami jest 26 polskich misjonarzy, w tym: 12 w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, 6 w Afryce i na Madagaskarze, 4 w Oceanii oraz po 2 w Azji i Ameryce Północnej.

Natomiast w krajach byłego Związku Radzieckiego posługuje około tysiąca księży, zakonników i sióstr zakonnych - najwięcej na Ukrainie.

Polscy duszpasterze na Wschodzie (532 księży, 37 braci i 213 sióstr zakonnych):

- Ukraina (przed wybuchem wojny):

170 kapłanów zakonnych, 21 braci, 102 kapłanów diecezjalnych, 89 sióstr

- Rosja:

64 kapłanów zakonnych, 7 braci, 27 kapłanów diecezjalnych, 50 sióstr

- Białoruś:

67 kapłanów zakonnych, 3 braci

- Litwa:

17 kapłanów zakonnych, 1 brat

- Kazachstan:

15 kapłanów zakonnych, 30 kapłanów diecezjalnych, 12 sióstr

- Łotwa:

12 kapłanów zakonnych, 3 kapłanów diecezjalnych, 6 sióstr

- Uzbekistan:

6 kapłanów zakonnych, 3 braci, 2 siostry

- Gruzja:

5 kapłanów zakonnych, 3 kapłanów diecezjalnych, 2 siostry

- Mołdawia:

4 kapłanów zakonnych, 1 brat, 3 kapłani diecezjalni, 3 siostry

- Kirgistan:

2 kapłanów zakonnych, 1 brat

- Turkmenistan:

2 kapłanów zakonnych

Wolontariat - przyszłość misji?

Od kilkunastu lat w Polsce dynamicznie rozwija się wolontariat misyjny. Zazwyczaj opiera się on na strukturach i programach zakonnych lub diecezjalnych, ale niekiedy czerpie też z doświadczeń misyjnych stowarzyszeń, ruchów kościelnych i fundacji. Angażuje różne grupy - dzieci, młodzież i dorosłych.

Wolontariusze poświęcają swój czas i talenty na animację misyjną, czyli upowszechnianie świadomości misyjnej, oraz modlitewne i finansowe wspieranie ewangelizacji. Niektórzy dorośli wyjeżdżają także na placówki misyjne (przed wyjazdem przechodzą przeszkolenie i zazwyczaj sami pozyskują środki na wyjazd, np. na zakup biletów). Wśród osób, które mają za sobą takie doświadczenie, rodzą się często powołania misyjne do kapłaństwa i życia konsekrowanego. Paradoksalnie tragiczna śmierć Heleny Kmieć w Boliwii w 2017 r. nie zmniejszyła zainteresowania wolontariatem misyjnym. Przeciwnie - wiele osób dowiedziało się wówczas, że istnieje możliwość takiego zaangażowania w ewangelizację, a Helena stała się nieformalną patronką wolontariuszy wyjeżdżających na misje. Można przewidywać, że wolontariat to przyszłość misji.

Wolontariat misyjny - przykłady:

- Wolontariat Misyjny Salvator, który skupia młodych ludzi przy zgromadzeniu salwatorianów

- Salezjański Wolontariat Misyjny - Młodzi Światu

- Wolontariat Misyjny Niniwa, organizowany przez ojców oblatów

- Wolontariat Domów Serca

- Wolontariat Akademickiego Koła Misjologicznego w Poznaniu

- Wolontariat Misyjny Sióstr Misjonarek Afryki

- Wolontariat organizowany przez Wydział Duszpasterstwa Misyjnego Archidiecezji

Krakowskiej

- Werbistowski Wolontariat Misyjny Apollo

Bieda, korupcja, prześladowania

Wielu misjonarzy pracuje w trudnych warunkach. W Afryce podstawowym problemem jest wszechobecna nędza. Misjonarze żyją tam bardzo skromnie. Ogrom wysiłku wkładają w pomoc ubogim. Z kolei w wielu krajach Ameryki Łacińskiej problemami są: niestabilność polityczna, korupcja, ograniczenia narzucane przez rządy nieprzychylne Kościołowi, a także przemoc i niesprawiedliwość. Natomiast w wielu krajach azjatyckich (choć nie tylko tam) misjonarze są prześladowani. Nie mogą swobodnie funkcjonować i niekiedy pozostaje im jedynie świadczenie o Bogu poprzez dzieła miłosierdzia.

„Z uznaniem patrzymy, jak misjonarki i misjonarze z oddaniem realizują swoje zadania misyjne - napisał bp Jan Piotrowski w komunikacie na Dzień modlitwy, Postu i Solidarności z Misjonarzami obchodzony 5 marca 2023 r. - Nierzadko przeżywają trudności z powodu niedostatku, doświadczają obojętności lub odrzucenia. Przygniata ich ogrom ludzkiej nędzy, której nie są w stanie zaradzić. Doświadczają bezsilności i niekiedy pokusy, by się poddać. Nagląco potrzebują naszej modlitwy i duchowych ofiar, aby wytrwać w swym powołaniu. By pozostać wiernymi nakazowi Chrystusa: «Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu»”.

Czym żyją misjonarze?

Dla o. Dariusza Maruta ze Zgromadzenia Ducha Świętego, który pracuje na Madagaskarze, przedmiotem codziennej troski jest utrzymanie 24 chłopców, sierot mieszkających w domu dziecka przy misji katolickiej w Mampikony i uczęszczających do szkoły misyjnej. Liczba podopiecznych stale rośnie. Trzeba zapewnić im ubrania, wyżywienie, dach nad głową oraz to, co niezbędne do nauki.

Podobnie prozaiczne zmartwienia ma s. Cecylia Ślebzak, misjonarka w Argentynie. Zwróciła się z prośbą do polskiego Dzieła Pomocy „Ad Gentes” o dofinansowanie zakupu obuwia i ubrań dla dzieci i młodzieży mieszkających w wioskach Yuracare, Mojeno i Yuxis.

W Aktau w Kazachstanie ks. Adam Kalinowski buduje centrum duszpasterskie. Czterokondygnacyjny budynek powstaje powoli i wymaga jeszcze wielu prac. Aktau, położone nad morzem, ma być miejscem wypoczynku dla dzieci i młodzieży oraz ośrodkiem katechetycznym i rekolekcyjnym dla dorosłych.

Kustosz sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Ruqust (Papua-Nowa Gwinea) o. Bogdan Świerczewski CSMA rozpoczął kilkumiesięczne prace nad przygotowaniem instalacji wodnej, która zapewni pielgrzymom swobodny dostęp do wody.

Siostra Imelda Maria Zimińska ze Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny w 1970 r. znalazła się w grupie trzech pierwszych sióstr posłanych do Zambii. Pracowała jako pielęgniarka w szpitalu w Kabwe, w Kapiri Mposhi prowadziła gospodarstwo domowe Home Craft, w którym uczyła dziewczęta prowadzenia domu, zasad higieny, opieki nad noworodkiem i gotowania. Prowadziła też lekcje religii. Organizowała 100 posiłków dziennie dla osób niedożywionych. Od 1992 r. s. Imelda mieszka w Kanyakine w Kenii. Przez kilkanaście lat odwiedzała szkoły średnie, gdzie wygłaszała pogadanki religijno-moralne. Organizowała spotkania dla młodzieży żeńskiej na temat życia religijnego. Teraz prowadzi projekt, który zapewnia naukę 300 dzieciom z ubogich rodzin.