Świat wciąż pędzi do przodu, ku nowemu. Mamy komputery, internet, telefony komórkowe. W niebo strzelają coraz to nowocześniejsze wieże kościołów imponujące rozmachem i śmiałością pomysłów projektantów. Są jednak miejsca, gdzie czas się zatrzymał. I niczym będzie tu jeszcze jeden, może nie zawsze udany dzień. W ich pobliżu mijały dziesiątki lat, a nawet całe wieki. To zabytki naszej kultury, która wciąż jest mocno związana z wiarą. Dlatego wśród nich jest tyle obiektów sakralnych. I choć wiele jeszcze długo będzie służyć wiernym, to jednak wymagają naszej troski. Bo wokół zabytków czas najpierw się zatrzymuje, potem zaś zaczyna pracować na ich niekorzyść, powoli je niszcząc...
Że tak bywa można przekonać się wędrując po Południowym Roztoczu. W Nowym Bruśnie stara cerkiew wygląda, jakby przed chwilą odeszli od niej robotnicy. Wnętrze świątyni w Narolu jest dewastowane przez poszukiwaczy "skarbów". Spotkamy porośnięte lasami cmentarze z przepięknymi rzeźbami, na których remont nikt nie kwestuje przed telewizyjnymi kamerami...
Na szczęście o zabytki z "naszego tekstu" w porę zadbali konserwatorzy. Odzyskały swój dawny blask dzięki żmudnej pracy. Praca konserwatora, choć wymaga przysłowiowej benedyktyńskiej cierpliwości, może być jednak źródłem wielu emocji i wspaniałych przeżyć. Często podczas "rutynowych" prac dokonywane są znaczące odkrycia. Tak było z kryptami w archikatedrze lubelskiej. Niedawno zostały udostępnione zwiedzającym, którzy będą mogli odbyć fascynującą podróż w przeszłość i zobaczyć dawne szaty, pasy kontuszowe, nakrycia głowy. Wszystko również dzięki wysiłkom konserwatorów. Pod dawnym kolegium jezuickim w Krasnymstawie w ubiegłym roku odkryto nieznane piwnice i korytarze. Miesiąc temu turystom został udostępniony Plac Po Farze, z którym związana jest piękna lubelska legenda.
"Nie tak dawno przyjęliśmy obrazy olejne z kościoła w Czerniejowie, przedstawiające Czterech Ewangelistów. Pochodziły z przełomu XIX i XX w. Gdy przystąpiliśmy do konserwacji obrazu św. Jana okazało się, że pod nim jest starszy, zamalowany obraz z XVIII w., również przedstawiający tego Świętego. Podobnie jest z pozostałymi obrazami. Wykonał je nieznany malarz" - opowiada ks. Wojciech Szlachetka, dyrektor Archidiecezjalnego Muzeum Sztuki Religijnej.
"Największym przeżyciem była dla mnie konserwacja ołtarza i cudownej figury Matki Bożej Kębelskiej z sanktuarium w Wąwolnicy, a także ołtarzy i ambony z Matczyna, które uległ częściowemu spaleniu podczas pożaru kościoła" - dodaje.
Czasem bywają prawdziwe unikaty. Ostatnio do muzealnej pracowni konserwacji drewna i zabytkowych mebli trafił XVIII-wieczny, siedmiometrowy kredens z zakrystii kościoła Ojców Paulinów z Włodawy. Jest wykonany z różnych rodzajów drewna - śliwy, gruszy, dębu, jesionu. To największy taki obiekt w Polsce. Nawet na Jasnej Górze jest mniejszy. Konserwatorzy lubelskiego Muzeum Archidiecezjalnego pracują także daleko poza granicami archidiecezji. To oni przywrócili dawny blask m.in. ołtarzowi św. Antoniego w Ostrogu na Ukrainie i ambonie z kościoła św. Pawła w Sandomierzu.
Na czym polega konserwacja takich obiektów? To czyszczenie, dezynfekcja, dezynsekcja - czyli zniszczenie owadów żywiących się drewnem, uzupełnienie ewentualnych ubytków, przywrócenie pierwotnej kolorystyki, rekonstrukcja złoceń. W przypadku obrazów jest to np. podklejenie, zabezpieczenie, usunięcie przemalowań. Nie jestem fachowcem i mogłem coś pominąć...
Na liście Wydziału Kultury i Sztuki lubelskiego Urzędu Marszałkowskiego figuruje ponad 60 różnych obiektów z wystroju kościołów, na których konserwację przyznano w ubiegłym roku dotacje z budżetu województwa. Wydano na to 265 tys. zł. Do tego dochodzą prace w samych świątyniach.
Studiując tegoroczne Wiadomości Konserwatorskie, wydane przez Wojewódzki Oddział Służby Ochrony Zabytków, można natrafić na stwierdzenia, że "prace sfinansowano ze środków parafii". Tak jest m.in. w Kraczewicach. Konserwatorzy pracują nad remontem drewnianego kościoła pw. Najświętszego Serca Jezusa. Świątynia ma ciekawą historię. Jej budowę rozpoczęto w 1919 r. Konsekrowana została 15 sierpnia 1920 r., w dniu, w którym pod Warszawą ważyły się losy dopiero co odrodzonej Polski. W kościele wymieniono m.in. stolarkę okienną, drzwi, belki stropowe, zmieniono aranżację wnętrza w celu właściwej ekspozycji głównego ołtarza. Również on, tak jak i ołtarz boczny, był konserwowany. Proboszcz, ks. Marian Plichowiec nie otrzymał na to żadnej dotacji. Środki pochodzą z ofiar parafian.
To dzięki takim postawom wiele unikalnych zabytków nie poddaje się nieubłaganemu czasowi.

Niektóre z obiektów archidiecezji lubelskiej konserwowane w latach 2001-2002
Dawny kościół i klasztor Bernardynek w Lublinie, ul Królewska - remont elewacji
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Opolu Lubelskim - zespół 4 obrazów przestawiających historię Drzewa Krzyża Świętego
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Siennicy Różanej - obraz św. Mikołaja w ołtarzu bocznym - II poł. XIX w.
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Puławach - polichromia ścienna - I dekada XIX w.
Klasztor Ojców Karmelitów Bosych w Lublinie - ołtarz boczny z obrazem Matki Bożej Szkaplerznej - XVII i XVIII w.
Kościół św. Anny w Lubartowie - konserwacja i nowa dekoracja malarska
Kościół Przemienienia Pańskiego w Borowicy - obraz św. Mikołaja - XIX w.
Kościół pw. św Jana Chrzciciela w Chełmie - elewacja i dawna kostnica
Kościół pw. Rozesłania Apostołów w Chełmie - ołtarz główny - XVIII w.
Kościół św. Marii Magdaleny w Łęcznej - portal z portretem Jana III Sobieskiego i portal z portretem Seweryna Rzewuskiego - XVIII w.
Kościół św. Rocha w Czułczycach - ołtarz główny - XVIII w.
Kościół św. Franciszka Ksawerego w Krasnymstawie - ołtarz boczny św. Stanisława Kostki - XVIII w. i epitafium serca Eustachii z Potockich Krasińskiej 1764 r - oczyszczenie płyty marmurowej i obramień z blachy miedzianej pozłacanej
Kościół św. Stanisława w Gorzkowie - obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem - XVII i XVIII w.
Kościół Ojców Dominikanów w Lublinie - obraz Odwrót wojsk Chmielnickiego spod Lublina - pocz XVIII w.
Kościół w Żeszczynce - ołtarz główny - XVIII w.
Kościół św. Józefa w Markuszowie - obraz św. Antoniego XVIII w.
Kościół pw. Nepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Lublinie, ul Staszica - ołtarz główny
Kościół św. Pawła w Lublinie - ołtarz Matki Bożej Częstochowskiej w kaplicy bocznej - XVIII w.
Kościół Ducha Świętego w Kraśniku - ołtarz Matki Bożej - XVIII w.
Kościół św. Zofii w Tarnogórze - obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem - XVIII w.
Kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy w Lublinie - obraz Ostatnia Wieczerza i Ukrzyżowanie
Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego w Lublinie - polichromia ścienna przęsła wschodniego - 1909 r.

Obiekty, których konserwację przeprowadziło Muzeum Archidiecezjalne w okresie 2001-2002
Archikatedra - 3 świeczniki do ołtarza Matki Bożej i 1 do paschału
Baranów - ołtarz główny z obrazami
Kościół powizytkowski - komplet ławek i stalle z kompletem obrazów
Czerniejów - krucyfiks i obraz św. Jana Ewangelisty
Chodel - obraz św. Piotra
Dorohucza - ołtarz główny
Kraczewice - ołtarz główny, ołtarz posoborowy z ambonką i sedilia
Lipsko nad Wisłą - obraz ołtarzowy Matki Bożej.
Matczyn - ambona
Opole Lubelskie - segment ławek
Rzeczyca Księża - ołtarz boczny
Świerszczów - obraz ołtarzowy Matki Bożej
Tarnogóra - 3 obrazy i krucyfiks
Włodawa - Kredens z zakrystii kościoła Ojców Paulinów
Ostrówek - obraz Matki Bożej z ramą
Kijany - obraz Matki Bożej z ramą
Kijany - obraz św. Kazimierza
Kraczewice - obraz św. Wojciecha
Bychawka - ołtarz boczny Matki Bożej Szkaplerznej